Tình trạng đờm tích tụ nhiều ở khoang mũi và họng có thể làm cho trẻ khó thở, khó ngủ hay quấy khóc. Tại sao trẻ sơ sinh lại có đờm ở khoang mũi, họng? Cách nào làm tiêu đờm ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ hiệu quả, an toàn?
Ở đường hô hấp trên từ mũi, miệng đến họng của chúng ta luôn có một dịch lỏng gọi là chất nhầy hay đờm (đàm). Chất nhầy này đóng vai trò giữ ẩm và làm mềm khoang mũi, họng trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Đồng thời, đờm cũng tạo điều kiện cho hệ miễn dịch của trẻ phát triển, chống lại vi sinh vật gây bệnh xâm nhập. Do đó, đờm cũng là một nhân tố giúp bảo vệ đường hô hấp.
Tuy nhiên, có thể vì một lý do nào đó mà đờm tiết ra nhiều hơn làm bé bị nghẹt mũi, khó thở, ho, khó chịu và quấy khóc, bú kém. Lúc này, bố mẹ cần giúp con trẻ làm sạch mũi, họng với một số biện pháp thích hợp. Trong bài viết này, Sức khỏe sẽ hướng dẫn bạn cách trị đờm cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ an toàn, hiệu quả.
Tại sao trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ dễ có đờm trong mũi, họng?
Với kích thước lỗ mũi còn nhỏ bé cộng thêm hệ thống miễn dịch chưa hoàn thiện, đường hô hấp mỏng manh của trẻ dễ bị tắc nghẽn bởi đờm hơn. Khi có bất kỳ tác nhân nào gây kích ứng đường hô hấp đều có thể làm đờm tiết ra nhiều hơn và đặc hơn. Những tác nhân kích ứng gây tăng tiết đờm thường gặp ở trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ (và cả người lớn) là:
- Khói thuốc lá
- Bụi và ô nhiễm không khí
- Virus, vi khuẩn, nấm mốc
- Hóa chất
- Thời tiết thay đổi.
Một số nguyên nhân nghiêm trọng hơn khiến trẻ nhỏ và trẻ sơ sinh có đờm như:
- Nhiễm virus như cảm lạnh
- Dị ứng
- Hen suyễn
- Viêm phổi
- Viêm tiểu phế quản
Mẹ có thể quan sát thấy bé có những triệu chứng như nghẹt mũi, khụt khịt, ho, hắt hơi hay khó thở, thở ngáy khi ngủ. Một số trường hợp đờm sẽ tự loãng dần và tự chảy ra ngoài hay được tống xuất ra khi bé hắt hơi hay ho. Do đó, trong một số trường hợp mẹ không cần giúp làm tiêu đờm ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.
Cách làm tiêu đờm ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ tại nhà dễ thực hiện
Trong quá trình phát triển, trẻ sẽ dần tự học được cách ho, hắt hơi hay xì mũi để loại bỏ chất nhầy dư thừa ở mũi, cổ họng. Với trẻ sơ sinh có đờm, nếu tình trạng bị nghẹt mũi không gây khó chịu cho trẻ, không ảnh hưởng đến khả năng bú, giấc ngủ thì các mẹ không cần quá lo lắng. Nhưng nếu trẻ nghẹt mũi, ho, khó chịu và quấy khóc, thậm chí ảnh hưởng đường thở thì các mẹ cần quan tâm theo dõi và giúp tiêu đờm ở trẻ sơ sinh.
Với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ (dưới 1 tuổi), các bác sĩ nhi khoa khuyến cáo không sử dụng các loại thuốc kể cả không kê đơn hay kê đơn để điều trị các bệnh cảm cúm, ho thông thường. Thay vào đó, các mẹ có thể sử dụng những biện pháp làm tiêu đờm cho trẻ tại nhà như:
1. Bổ sung đủ lượng chất lỏng
Bổ sung đủ chất lỏng là cách làm tan đờm trong cổ họng cho trẻ sơ sinh hiệu quả. Khi cơ thể được cung cấp đầy đủ chất lỏng, chất nhầy mà cơ thể tiết ra sẽ loãng hơn và bé dễ hắt hơi, ho hay xì mũi để loại bỏ chúng. Ngoài việc tăng cữ bú nhằm tăng lượng chất lỏng cho con, mẹ có thể cho bé uống thêm chút nước nếu trời quá nóng, da bé quá khô.
Ở trẻ sơ sinh và trẻ dưới 6 tháng tuổi, mẹ tuyệt đối không cho trẻ uống nước nếu không có khuyến cáo của bác sĩ, nhất là với trẻ sơ sinh vì có thể gây ra tình trạng ngộ độc nước. Để đảm bảo bé được cung cấp đầy đủ chất lỏng cho cơ thể, cách trị đờm cho trẻ sơ sinh dưới 6 tháng tuổi là mẹ cần đảm bảo bé bú đầy đủ (sữa mẹ hoặc sữa công thức), tăng số cữ bú, thời gian trong mỗi cữ bú.
2. Cách hút mũi tiêu đờm ở trẻ sơ sinh
Khi đờm tích tụ làm trẻ khó chịu và quấy khóc, các mẹ có thể sử dụng các dụng cụ an toàn dùng để loại bỏ đờm trong khoang mũi bé như:
- Bóng hút cao su
- Ống tiêm bóng đèn
- Máy hút mũi.
Lưu ý, khi hút mũi tiêu đờm ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, mẹ phải đảm bảo các dụng cụ này luôn được làm sạch trước khi dùng và giữ vệ sinh để tránh nhiễm khuẩn khi dùng cho trẻ.
Trước khi hút mũi, bạn có thể làm mềm khoang mũi và làm loãng đờm cho trẻ bằng cách nhỏ vào mỗi bên mũi bé vài giọt nước muối sinh lý. Khi hút mũi cho trẻ, mẹ hãy nâng đầu của bé cao lên một chút để tránh bị sặc, lặp lại quy trình hút mũi 2-3 lần/ngày. Chất nhầy cần thiết cho trẻ trong việc giữ ẩm và làm mềm niêm mạc mũi – họng, vì vậy, đừng nên loại bỏ chúng hoàn toàn.
3. Cách tiêu đờm cho trẻ sơ sinh: Nhỏ mũi bằng nước muối sinh lý
Nước muối sinh lý mua ở các hiệu thuốc được xem là an toàn để nhỏ mũi cho trẻ sơ sinh. Do đó, đây được xem là cách trị đờm cho trẻ sơ sinh dưới 1 tháng tuổi an toàn, hiệu quả.
Ngoài công dụng làm loãng đờm giúp ích cho việc hút mũi dễ dàng hơn, nước muối sinh lý cũng được khuyến cáo sử dụng bất cứ khi nào bạn thấy trẻ bị nghẹt mũi, khó thở do đờm hay trước khi bú sữa.
Với trẻ nhỏ, bạn hãy nhỏ 2-3 giọt vào mỗi bên mũi, bế trẻ theo tư thế đứng để dịch đờm nhầy dễ dàng thoát ra. Với trẻ lớn, sau khi nhỏ mũi cho trẻ, mẹ hãy khuyến khích con xì mũi và lau sạch lại bằng khăn mềm một cách nhẹ nhàng.
4. Vỗ lưng là cách tiêu đờm ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ
Một cách long đờm cho trẻ sơ sinh khác là đặt trẻ trên đầu gối, khum bàn tay lại và nhẹ nhàng vỗ vào lưng trẻ để giúp tiêu đờm ở phế quản. Lưu ý: Bạn chỉ nên vỗ nhẹ vào vùng phổi, tránh vỗ vào cột sống hay phần bụng (dạ dày) của trẻ.
5. Loại bỏ tác nhân kích ứng đường hô hấp
Khi trẻ bị nghẹt mũi, cha mẹ cần loại bỏ các tác nhân kích ứng xung quanh trẻ như: khói thuốc lá, bụi bẩn, nấm mốc hay bất cứ thứ gì có thể gây dị ứng ở trẻ (đã được bác sĩ chẩn đoán).
Thường xuyên vệ sinh chăn, gối, đệm, quần áo của trẻ và các vật dụng khác trong nhà cũng là điều nên làm. Những việc này cũng giúp giảm thiểu nguy cơ trẻ nhỏ và trẻ sơ sinh bị nghẹt mũi.
6. Một số biện pháp khác
6.1. Sử dụng máy tạo độ ẩm cho phòng của trẻ
Việc tăng độ ẩm trong phòng của trẻ sơ sinh bị đờm giúp giữ độ ẩm cho đường hô hấp của trẻ, góp phần làm loãng đờm, tạo cảm giác dễ chịu.
6.2. Tinh dầu tự nhiên giúp tiêu đờm ở trẻ sơ sinh
Một số loại tinh dầu có thể dùng để làm tiêu đờm, giảm ho khi bôi ngoài da hay khuếch tán vào không khí. Tuy nhiên, hiệu quả của chúng còn đang có nhiều tranh cãi, bạn cần tham khảo ý kiến của bác sĩ nhi khoa về loại và liều lượng tinh dầu trước khi sử dụng cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.
Trẻ nhỏ và trẻ sơ sinh bị nghẹt mũi cần đi khám khi nào?
Các mẹ có thể tự tiêu đờm ở trẻ sơ sinh tại nhà an toàn và hiệu quả với những lời khuyên trên. Nhưng nếu tình trạng nghẽn đờm quá nhiều và thường xuyên, bạn nên đưa trẻ đến gặp các bác sĩ nhi khoa. Đặc biệt cần đến gặp bác sĩ ngay khi con của bạn có các triệu chứng như:
- Đờm màu xanh lá cây, nâu hoặc đỏ nâu (chỉ điểm cho máu trong dịch nhầy)
- Tím tái quanh môi, khó thở, có dấu hiệu của tình trạng suy hô hấp do tắc nghẽn đờm hoặc do bệnh lý nghiêm trọng
- Nôn mửa
- Chán ăn, bú kém, li bì
- Sốt cao, nhiệt độ cơ thể trên 38°C và có các dấu hiệu nhiễm trùng
- Ho kéo dài trên 2 tuần, ho quá nhiều khiến trẻ mệt mỏi, khó chịu, ảnh hưởng đến sinh hoạt và giấc ngủ của trẻ
Hy vọng những cách tiêu đờm ở trẻ sơ sinh trong bài viết này của Sức khỏe có thể giúp mẹ có thêm nhiều mẹo nhỏ để chăm sóc bé con của bạn tốt hơn nhé!
[embed-health-tool-vaccination-tool]
