TP HCMMùa mưa là thời điểm kiến ba khoang rộ lên ở miền Nam, nhiều người vô tình dính độc của loại kiến này gây phỏng rộp, ngứa rát, viêm da.
BS.CKI Nguyễn Thị Kim Dung, chuyên khoa Da liễu – Thẩm mỹ da, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết thông tin trên hôm 2/8, thêm rằng mùa khô rất ít gặp ca bệnh do kiến ba khoang. Hiện mỗi ngày bệnh viện tiếp nhận 10-15 người bệnh phồng rộp, nhiễm trùng da do dính độc kiến.
Như chị Thương, 32 tuổi, dùng tay bắt giết một con vật nhỏ trong nhà, hôm sau, da phồng rộp, hơi đau rát vài điểm trên cổ nên chị bôi dầu gió. Sang thương càng lan rộng, ngứa rát nhiều, mặt, cổ, tai có nhiều chùm mụn mủ màu trắng và vàng, kéo dài như các vết cào gãi, bác sĩ chẩn đoán chị Thương viêm da do tiếp xúc với kiến ba khoang.
Còn anh Long, 26 tuổi, di nát một con côn trùng đậu trên mặt, sau đó mặt nổi vệt đỏ ngứa, rát. Anh được bác sĩ chẩn đoán bị bệnh mề đay và viêm da tiếp xúc kích ứng do kiến ba khoang.
Những vết bỏng da do nọc độc kiến ba khoang trên cổ chị Thương. Ảnh: Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh
Kiến ba khoang sống chủ yếu ở những nơi ẩm ướt trên ruộng đồng, vườn cây, thường xuất hiện nhiều vào mùa mưa, thời tiết có độ ẩm cao, thuận lợi sinh sản và phát triển. Kiến ba khoang buổi tối bị thu hút bởi ánh đèn trắng nên thường bay vào nhà theo ánh đèn, đậu vào quần áo, giường chiếu, chăn màn, vật dụng…
“Chất pederin trong dịch tiết của kiến ba khoang là loại axit có độc tính mạnh gấp 10-15 lần nọc độc của rắn hổ mang”, bác sĩ Dung nói. Chỉ cần một lượng nhỏ pederin dính lên da kích hoạt phản ứng viêm tại chỗ, gây bỏng da, ngứa, rát, sưng đỏ do giãn mạch, phồng rộp, mụn nước, mụn mủ… Tuy nhiên, lượng chất độc này trong cơ thể kiến ba khoang rất ít, chỉ tiếp xúc ngoài da không đủ nguy hiểm đến tính mạng.
Nếu chất độc này dính vào vùng nhạy cảm như mắt có thể gây viêm kết mạc, tổn thương giác mạc, nặng hơn là mất thị lực, gây dị ứng toàn thân ở người có cơ địa mẫn cảm. Thói quen sờ tay lên vùng da đỏ và chảy dịch là nguyên nhân khiến độc tố lan rộng. Nếu làm vỡ mụn mủ và lan dịch tiết sang thương, các vùng lân cận có thể xuất hiện thêm tổn thương tương tự. Chăm sóc, điều trị không đúng cách dễ dẫn đến nhiễm trùng và tăng nguy cơ để lại sẹo xấu.
Bác sĩ Kim Dung khám cho người bệnh. Ảnh minh họa: Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh
Điều trị viêm da do kiến ba khoang không quá khó. Thông thường, biểu hiện viêm da do độc tố của loại kiến này không quá nặng, có thể khỏi trong vòng một tuần và ít để lại sẹo, chủ yếu vết thâm. Các vết thâm do tăng sắc tố sau viêm sẽ mờ dần sau 2-3 tháng nếu người bệnh chống nắng kỹ.
Anh Long và chị Thương được kê thuốc kháng dị ứng và thuốc thoa kháng viêm. Tình trạng của anh Long phức tạp hơn nên cần xét nghiệm kiểm tra nguyên nhân nổi mề đay, dùng thuốc uống, thuốc thoa chống dị ứng chứa corticosteroid, điều chỉnh các sản phẩm chăm sóc da, thực phẩm chức năng anh đang dùng tại nhà.
Bác sĩ Dung lưu ý triệu chứng nhiễm độc kiến ba khoang với zona khi mới xuất hiện tương đối giống nhau, như nổi mụn nước, mụn mủ trên nền da đỏ, đau rát và ngứa. Nhiều người bệnh nhầm lẫn nên tự điều trị bằng đắp lá cây, dùng thuốc gia truyền, chữa mẹo hoặc tới hiệu thuốc mua thuốc kháng virus, thuốc xanh để điều trị zona. Trong khi đó, kiến ba khoang phải điều trị theo hướng viêm da tiếp xúc. Dùng thuốc không đúng bệnh khiến tình trạng da chậm cải thiện hoặc nặng hơn, da nổi nhiều mẩn đỏ, chùm mụn mủ và đau rát rất nhiều.
Điểm khác biệt mấu chốt giữa hai bệnh này là sang thương zona thường chỉ xuất hiện ở một nửa bên cơ thể, theo đường phân bố thần kinh, ở dạng mụn nước hoặc bóng nước lõm giữa, thường trong, đôi khi có xuất huyết. Còn sang thương của kiến ba khoang thường dạng mụn mủ, có thể ở bất kỳ vị trí nào mà dịch tiết của kiến tiếp xúc. Mức độ đau do nọc độc của kiến ba khoang nhẹ hơn zona, cảm giác chủ yếu là nóng hoặc ngứa rát nhẹ.
Triệu chứng da ửng đỏ, xuất hiện nốt mụn mủ đầu tiên khi mới bị nhiễm độc kiến ba khoang tương đối giống zona. Ảnh: Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh
Khi thấy kiến ba khoang, người bệnh không nên dùng tay không để bắt hoặc giết. Nếu tiếp xúc với yếu tố nguy cơ, cần rửa sạch tay hoặc vùng tiếp xúc với kiến bằng xà phòng, hạn chế sờ, cào gãi da. Khi xuất hiện các chùm mụn mủ trên da, người bệnh nên đến cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị phù hợp, nhất là người già, trẻ em, phụ nữ mang thai.
Để đề phòng kiến ba khoang, bác sĩ Dung khuyến cáo người dân lắp đặt lưới chống côn trùng ở các cửa, vệ sinh nhà sạch sẽ, quang đãng, phun thuốc diệt côn trùng, đóng kín cửa buổi tối và hạn chế ánh sáng trắng từ đèn huỳnh quang giảm thu hút côn trùng. Luôn giũ quần áo, khăn tắm, chăn màn trước khi sử dụng để tránh kiến ba khoang ẩn nấp bên trong.
Anh Thư
*Tên người bệnh đã thay đổi