Nôn ra máu, ói ra máu (hay thổ huyết) là tình trạng có máu thoát ra ngoài qua đường thực quản do nhiều nguyên nhân. Vậy ói ra máu là bệnh gì? Tình trạng thổ huyết có nguy hiểm không?
Người bị ói ra máu hay thổ huyết thường rất lo lắng vì nghĩ rằng sức khỏe mình đang gặp nguy hiểm. Biết nguyên nhân thổ huyết là gì sẽ giúp bạn có hướng điều trị hiệu quả hơn.
Nôn ra máu là bệnh gì?
Nôn hay ói ra máu hay còn gọi là thổ huyết là tình trạng các chất trong dạ dày ợ lên và thoát ra qua đường thực quản, trộn lẫn với máu hoặc chỉ có máu.
Bạn thắc mắc ói ra máu là bệnh gì, thì tình trạng này có thể đáng quan ngại nếu có chấn thương nội tạng gây vỡ, xuất huyết trong. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, nguyên nhân gây ói ra máu lại không thuộc về bệnh lý, chẳng hạn như chấn thương vùng miệng hay mũi gây chảy máu và vô tình nuốt ngược máu vào lại.
Máu nôn ra có thể có màu nâu (trông như bã cà phê), đỏ sẫm hoặc đỏ tươi. Màu sắc và lượng máu thường có thể cho bác sĩ biết nguồn gốc và mức độ nghiêm trọng của tình trạng bạn đang gặp phải. Nếu bị nôn ra một lượng máu lớn (khoảng 500ml) hoặc đi kèm với các triệu chứng khác như chóng mặt hoặc thay đổi nhịp thở hoặc bị nôn ra máu đỏ tươi, người bệnh cần nhanh chóng gọi cấp cứu.
Những dấu hiệu và triệu chứng đi kèm với nôn ra máu thường gặp
Một số triệu chứng có thể xuất hiện cùng với tình trạng ói ra máu, chẳng hạn như:
- Buồn nôn
- Khó chịu ở bụng
- Đau bụng nôn ra máu
- Nôn ra các chất có trong dạ dày
Nếu có các triệu chứng sau, người bệnh cần được nhập viện:
- Chóng mặt
- Mờ mắt
- Tim đập nhanh
- Thay đổi nhịp thở
- Da lạnh hoặc đổ mồ hôi lạnh
- Tình trạng mơ hồ, lú lẫn
- Ngất xỉu
- Đau bụng nặng
- Thổ huyết sau khi bị chấn thương.
Nguyên nhân nôn ra máu hay ói ra máu là gì?
Có nhiều nguyên nhân gây thổ huyết, mức độ nghiêm trọng từ nhẹ đến nặng và thường là kết quả của chấn thương, bệnh lý, ngộ độc hoặc sử dụng thuốc. Một số nguyên nhân ói ra máu có thể kể đến như:
- Kích thích thực quản
- Chảy máu cam
- Nuốt phải máu do chấn thương có xuất huyết
- Rách thực quản do ho mạn tính hoặc nôn nhiều
- Nuốt phải dị vật
Bên cạnh đó cũng có các nguyên nhân nôn ra máu phổ biến khác như:
- Viêm loét dạ dày
- Viêm dạ dày
- Tác dụng phụ của aspirin hoặc thuốc kháng viêm không steroid
- Viêm tụy…
Nguyên nhân ói ra máu nghiêm trọng hơn bao gồm:
- Xơ gan
- Ung thư thực quản
- Xói mòn niêm mạc dạ dày
- Ung thư tuyến tụy
Chẩn đoán và điều trị tình trạng nôn ra máu
Cách chẩn đoán tình trạng nôn ra máu
Để biết nôn ói ra máu là bệnh gì, bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng và chấn thương gần đây nếu có. Một trong những điều đầu tiên cần xác định rõ là có phải máu chảy từ đường tiêu hóa trên hay không, tránh nhầm lẫn với tình trạng ho ra máu hay nuốt phải máu chảy từ mũi, miệng sau đó nôn ra.
Bác sĩ có thể chỉ định thực hiện chẩn đoán hình ảnh như:
Bác sĩ có thể yêu cầu nội soi đường tiêu hóa trên để tìm dấu hiệu xuất huyết trong dạ dày. Người bị nôn ra máu sẽ được gây mê trong khi thực hiện. Bên cạnh đó, người bệnh có thể cần thực hiện xét nghiệm máu để đánh giá lượng máu đã mất cũng như kiểm tra toàn bộ công thức máu.
Nếu bác sĩ nghi ngờ bệnh lý tiềm ẩn, có thể cần sinh thiết để chẩn đoán viêm, nhiễm trùng hoặc ung thư. Ngoài ra, bác sĩ có thể chỉ định thêm các xét nghiệm bổ sung khác nếu cần.
Những phương pháp điều trị tình trạng ói ra máu
Vậy phương pháp điều trị nôn ra máu là gì?
Tùy thuộc vào lượng máu bị mất, người bệnh có thể cần phải truyền máu qua đường tĩnh mạch hoặc truyền dịch để bù nước cho cơ thể.
Bác sĩ có thể kê đơn thuốc để giúp ngừng nôn hoặc giảm axit dạ dày. Nếu bị loét dạ dày, người bệnh sẽ được điều trị bằng thuốc đặc hiệu. Trong một số trường hợp nghiêm trọng hơn, người bệnh cần thăm khám tại chuyên khoa tiêu hóa.
Nếu bị thủng dạ dày, chấn thương, loét gây xuất huyết… phương pháp điều trị nôn ra máu trong trường hợp này có thể là phẫu thuật.
Bên cạnh đó, một số loại thực phẩm có tính axit cao và đồ uống có cồn cũng làm tăng nguy cơ nôn ra máu. Nếu thường xuyên tiêu thụ những loại thực phẩm hoặc đồ uống này, bác sĩ có thể yêu cầu người bệnh tránh, hạn chế hoặc thiết lập một chế độ ăn uống đặc biệt cho người bệnh.
Biến chứng nôn ra máu
Thổ huyết có những biến chứng gì?
Trường hợp nôn ra máu dù hiếm nhưng vẫn có thể đe dọa tính mạng nếu không được điều trị ngay lập tức. Những đối tượng có nguy cơ này là:
- Người cao tuổi
- Người có tiền sử lạm dụng rượu
- Người có tiền sử đột quỵ
- Người có tiền sử rối loạn ảnh hưởng đến khả năng nuốt
Ngoài ra, thổ huyết hay nôn ra máu cũng có thể gây ra những biến chứng như:
- Ngạt thở là một trong những biến chứng chính của ói ra máu, có thể dẫn đến tình trạng tràn máu màng phổi, làm suy giảm khả năng thở.
- Thiếu máu có thể xảy ra nếu người bệnh mất quá nhiều máu khi nôn một cách nhanh và đột ngột.
- Sốc: Người bệnh có thể gặp các triệu chứng sốc như: chóng mặt khi đứng, thở nhanh – nông, lượng nước tiểu ít, da lạnh, nhợt nhạt. Đây là tình trạng thường dẫn đến giảm huyết áp, hôn mê và tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời.
Muốn biết thổ huyết là bệnh gì, bạn cần được bác sĩ kiểm tra và chẩn đoán. Nhìn chung, ói ra máu hay nôn ra máu là tình trạng sức khỏe đáng báo động. Bạn cần đến bệnh viện càng sớm càng tốt để được thăm khám và hướng dẫn cách điều trị kịp thời.
[embed-health-tool-bmr]
