Đôi khi chỉ một vài hoạt động bình thường hằng ngày cũng có thể khiến bạn bị bong gân mắt cá chân vô cùng đau đớn. Để điều trị dứt điểm tình trạng này, bạn sẽ cần chú ý một số vấn đề được liệt kê dưới đây.
Bạn bị trật mắt cá chân và vùng bị thương trở nên sưng tấy? Bạn nghi ngờ rằng mình bị bong gân vùng mắt cá chân? Đây là tình trạng rất thường gặp, hiểu biết về tình trạng này sẽ giúp bạn xử lý kịp thời và điều trị hiệu quả. Nếu bạn đang tìm kiếm thông tin thì đây là bài viết dành cho bạn.
Bong gân mắt cá chân là gì?
Tình trạng này còn được gọi là lật sơ mi, trẹo mắt cá chân,..
Trong một số trường hợp, khi vận động, di chuyển, xoay cổ chân, bạn có thể bị bong gân. Nguyên nhân là do các động tác này gây kéo căng hoặc làm rách những dây chằng có nhiệm vụ kết nối các xương ở mắt cá chân lại với nhau.
Khi bong gân, vùng quanh mắt cá sẽ ngay lập tức bị đau với mức độ từ nhẹ đến nặng, tùy thuộc vào tình trạng chấn thương. Ở trường hợp nhẹ, bạn vẫn có khả năng di chuyển, đi lại được. Nếu nặng, mắt cá chân có thể bị biến dạng, ngăn cản những cử động chân đơn giản.
Các giai đoạn điều trị bong gân mắt cá chân
Hầu hết tất cả các trường hợp bong gân mắt cá chân (từ nhẹ đến nặng) đều được điều trị theo một quá trình gồm 3 giai đoạn như sau:
- Giai đoạn 1: Điều trị và chăm sóc nhằm mục đích giảm sưng và bảo vệ mắt cá chân bị thương. Phương pháp điều trị chính trong giai đoạn này là nghỉ ngơi.
- Giai đoạn 2: Các phương pháp điều trị hướng đến mục tiêu tăng tính linh hoạt và cải thiện phạm vi chuyển động.
- Giai đoạn 3: Dần dần đưa người bệnh về với nhịp sống hàng ngày của mình trước đây. Tình trạng trật mắt cá chân dần thuyên giảm và khỏi hẳn.
Bạn có thể điều trị tại nhà trong trường hợp nhẹ hoặc cần đến các cơ sở y tế trong trường hợp nghiêm trọng.
Chăm sóc tình trạng bong gân tại nhà
Đối với dạng bong gân mắt cá chân nhẹ, tình trạng có thể được cải thiện bằng các phương pháp đơn giản, chẳng hạn như RICE (Rest, Ice, Compression, Elevation)
- Nghỉ ngơi: Bạn có thể nghỉ ngơi tại giường, không nên di chuyển hoặc làm bất cứ hoạt động gì ảnh hưởng đến chỗ trật mắt cá chân. Điều này sẽ giúp ngăn tình trạng của bạn trở nên nghiêm trọng hơn.
- Chườm lạnh: Bạn có thể áp một túi đá lên vùng bị thương từ 15-20 phút mỗi 2 – 3 giờ để giảm sưng và đau. Tuy nhiên, hãy nhớ dùng một chiếc khăn sạch đặt lên vùng da bị thương trước khi để túi đá lên để tránh bị bỏng lạnh.
- Băng ép: Bạn có thể sử dụng băng thun quấn quanh mắt cá chân để giúp giảm sưng. Chú ý không quấn quá chặt vì sẽ khiến máu không thể lưu thông bình thường vào vùng bị ảnh hưởng.
- Nâng cao mắt cá chân: Khi nằm, bạn hãy kê cổ chân cao hơn tim trong vòng 48 giờ đầu sau khi bị thương để giảm sưng.
Tuy nhiên, RICE là một phương pháp điều trị bảo tồn chưa được nghiên cứu chặt chẽ và hiệu quả của sự kết hợp này còn nhiều nghi vấn. Có rất ít bằng chứng khoa học về hiệu quả của chúng trong việc giảm các triệu chứng liên quan đến bong gân mắt cá chân cấp tính, ngoại trừ phương pháp chườm lạnh nếu được kết hợp với liệu pháp tập thể dục .
Vì vậy, khi bị trật chân sưng mắt cá chân, bạn vẫn nên đến bệnh viện để được bác sĩ thăm khám và đưa ra phương pháp điều trị hiệu quả.
Điều trị bong gân mắt cá chân
Cách chữa bong gân mắt cá chân không phẫu thuật
Dùng nạng và nẹp
Bác sĩ có thể đề nghị bạn sử dụng nạng hoặc nẹp nếu gặp khó khăn khi di chuyển.
Hỗ trợ chức năng
Việc sử dụng nẹp hoặc băng làm giảm nguy cơ tái phát và bong gân mắt cá chân lần đầu, đặc biệt ở những người chơi thể thao. Kinesiotape cũng có có hiệu quả đáng kể trong điều trị và phòng ngừa tình trạng này. Việc sử dụng nẹp hoặc băng dựa trên thực tế khả năng sử dụng và chi phí. Các tác dụng không mong muốn liên quan đến sử dụng băng hoặc nẹp hiếm khi xảy ra.
Tuy nhiên, sử dụng nẹp mắt cá chân hoặc băng lại không cho thấy bất kỳ tác dụng có lợi nào ở những bệnh nhân thường bị tái phát bong gân mắt cá chân hoặc những người có chức năng mắt cá chân không ổn định.
Khuyến cáo: Dù vẫn còn hạn chế bằng chứng về tác động có lợi, cả băng và nẹp đều có vai trò trong việc ngăn ngừa bong gân mắt cá chân tái phát. Không có sự khác biệt trong phòng ngừa bong gân tái phát giữa các các loại băng và nẹp. Lựa chọn cách sử dụng nên tùy thuộc vào sở thích cá nhân của bạn.
Bó bột
Trong trường hợp bong gân nghiêm trọng, bạn có thể cần phải bó bột để cố định mắt cá chân.
Bó bột ở cẳng chân 4 tuần sau kém hiệu quả hơn so với các phương pháp hỗ trợ và tập thể dục với thời gian 4–6 tuần.
Cố định bằng thạch cao hoặc giá đỡ cứng một thời gian ngắn (<10 ngày) hiệu quả hơn trong điều trị bong gân mắt cá chân vì nó giảm đau và phù nề, đồng thời cải thiện kết quả chức năng mắt cá chân.
Khuyến cáo: Sử dụng hỗ trợ chức năng và liệu pháp tập thể dục được ưu tiên hơn phương pháp bất động. Nếu áp dụng biện pháp bất động để điều trị đau hoặc phù nề thì tối đa là 10 ngày, sau đó bắt đầu điều trị chức năng.
Dùng thuốc giảm đau
Trong hầu hết các trường hợp, thuốc giảm đau không kê đơn, chẳng hạn như paracetamol hoặc thuốc chống viêm không steroid có thể giúp bạn kiểm soát cơn đau do tình trạng này gây ra.
Tổng hợp kết quả của các nghiên cứu hiện tại cho thấy rằng việc sử dụng NSAID uống hoặc bôi ngoài da giúp giảm đau trong thời gian ngắn (<14 ngày) mà không làm tăng đáng kể nguy cơ bất lợi so với giả dược. NSAID chọn lọc không thua kém NSAID không chọn lọc về hiệu quả giảm đau.
Diclofenac cho thấy khả năng giảm đau vượt trội ở ngày 1 và ngày 2 so với piroxicam và ibuprofen trong quá trình vận động ở những bệnh nhân bị bong gân mắt cá chân cấp tính từ nhẹ đến nặng, với tỷ lệ biến chứng bất lợi bằng nhau.
Mặc dù liều lượng khác nhau, paracetamol hiệu quả giảm đau ngang với sử dụng NSAID.
Các bài tập vật lý trị liệu có thể giúp bạn ngăn ngừa cứng khớp, tăng cường sức mạnh của mắt cá chân và khôi phục khả năng vận động vùng cổ chân.
Điều trị bong gân bằng phẫu thuật
Trước đây, điều trị phẫu thuật cho chấn thương bong gân mắt cá chân được sử dụng rộng rãi cho đến khi điều trị bảo tồn được công nhận mang lại hiệu quả tương đương.
Phẫu thuật vượt trội trong việc giảm tần suất tái phát, giảm nguy cơ của viêm xương khớp. Tình trạng bong gân dễ tái phát do độ lỏng lẻo của dây chằng. Sự lỏng lẻo này được giải quyết trong quá trình phẫu thuật. Do đó, có thể đề xuất rằng phẫu thuật giúp ngăn ngừa bong gân mắt cá chân tái phát.
Với các vận động viên chuyên nghiệp, điều trị phẫu thuật có thể được ưu tiên hơn vì đảm bảo chữa khỏi dứt điểm nhanh hơn.
Tuy nhiên, 60% –70% tình trạng bong gân mắt cá chân cho hiệu quả tốt khi áp dụng các chương trình điều trị không phẫu thuật, giúp tránh tiếp xúc không cần thiết với điều trị xâm lấn (quá mức) và nguy cơ biến chứng không cần thiết, giảm chi phí.
Khuyến cáo: Mặc dù kết quả lâm sàng của phẫu thuật tốt với cả chấn thương mạn tính và cấp tính, điều trị bảo tồn vẫn được ưu tiên. Tuy vậy, điều trị phải được thực hiện trên quyết định của bệnh nhân.
Bong gân mắt cá chân bao lâu thì khỏi?
Kết quả điều trị bong gân mắt cá chân nhìn chung tương đối tốt. Hầu hết bệnh nhân đều có thể trở lại cuộc sống bình thường sau một thời gian điều trị. Để phục hồi nhanh hơn, bạn có thể thử thực hiện các bài tập phục hồi chức năng phù hợp.
Với phương pháp điều trị không phẫu thuật, tình trạng nhẹ có thể được cải thiện trong vòng 2 tuần; nặng hơn thường mất thời gian từ 6-12 tuần để hồi phục.
Nếu cần phải phẫu thuật, người bệnh có thể mất vài tuần hoặc vài tháng để chân trở về trạng thái bình thường.
Các yếu tố tiên lượng
Sau khi bị bong gân mắt cá chân cấp tính, cơn đau giảm nhanh chóng trong vòng 2 tuần đầu tiên sau khi bị thương. Tuy nhiên, nhiều bệnh nhân cho biết tình trạng đau kéo dài. Theo dõi 1–4 năm sau chấn thương, 5% –46% bệnh nhân vẫn bị đau, 3% –34% bệnh nhân bị tái phát và 33% –55% bệnh nhân cho biết mắt cá chân không ổn định.
Mắt cá chân là khu vực dễ bị tổn thương vì phải chịu tải trọng của cả cơ thể và giúp bạn di chuyển trong các hoạt động thể dục thể thao. Nếu bị trật mắt cá chân, tốt hơn hết bạn hãy điều trị kịp thời để hạn chế khả năng cần phẫu thuật. Bên cạnh đó, bạn cũng nên đến gặp bác sĩ cơ xương khớp hoặc vật lý trị liệu để được tư vấn phương pháp điều trị phù hợp nhất với mình.
[embed-health-tool-bmi]
