Trẻ bị thiếu vi chất dinh dưỡng cần áp dụng các phương pháp bổ sung khoa học, tránh tùy tiện, khi chưa có tư vấn, chỉ định của bác sĩ.
PGS.TS.BS Lê Bạch Mai – nguyên Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc Gia; Giám đốc Y khoa Miền Bắc, Hệ thống Phòng khám Dinh dưỡng Nutrihome cho biết, sở dĩ gọi là vi chất dinh dưỡng vì đây là những dưỡng chất rất thiết yếu đối với sự sống con người. Chúng bao gồm các vitamin và khoáng chất. Tên gọi vi chất cũng đồng nghĩa với nhu cầu hàng ngày của cơ thể con người đối với các dưỡng chất, thường được tính bằng đơn vị rất nhỏ là miligam hoặc nhỏ hơn.
Các vi chất dinh dưỡng đóng vai trò rất quan trọng đối với cơ thể. Ảnh: Shutterstock
Mặc dù chỉ cần một hàm lượng nhỏ mỗi ngày nhưng nếu thiếu hụt những chất dinh dưỡng vi lượng này, cơ thể sẽ dễ đối mặt các hậu quả và bệnh lý nghiêm trọng, thậm chí đe dọa đến tính mạng. Ví dụ ở trẻ em:
Thiếu máu do thiếu sắt: Phụ nữ có thai bị thiếu máu sẽ dễ khiến bào thai suy dinh dưỡng, tăng nguy cơ sinh non, trẻ sơ sinh sinh ra dễ mắc bệnh. Trẻ thiếu máu không hoạt bát, kém tập trung hay bị các bệnh về đường hô hấp, người lớn thiếu máu sẽ không thể tập trung, giảm năng suất lao động.
Việc thiếu vitamin A khiến giác mạc của trẻ không thể phát triển hoàn thiện, gây nên bệnh khô mắt. Nếu không kịp thời bổ sung đủ nhu cầu vitamin A theo khuyến nghị, trẻ có nguy cơ bị mù, tăng tỷ lệ thấp còi, nhiễm trùng và tử vong.
Thiếu i-ốt gây ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình điều tiết hormone tuyến giáp, khiến các bộ phận trong cơ thể hoạt động không bình thường. Nếu phụ nữ có thai thiếu i-ốt có nguy cơ sảy thai, thai chết lưu, sinh non. Trẻ nhỏ thiếu i-ốt sẽ kém thông minh, nhận thức kém và dễ mắc bệnh.
Thiếu kẽm có thể gây biến chứng suy dinh dưỡng, thấp còi, chậm dậy thì, giảm chức năng sinh dục…Bên cạnh đó, thiếu canxi khiến trẻ chậm phát triển chiều cao, còi xương, nhanh loãng xương.
Bác sĩ Mai cho biết thêm, hiện nay tình trạng thiếu hụt vi chất dinh dưỡng ở trẻ nhỏ (từ 6 – 12 tháng tuổi) vẫn khá phổ biến, đặc biệt là ở những trẻ biếng ăn, suy dinh dưỡng. Đây được ví như “nạn đói tiềm ẩn” bởi thường không có triệu chứng đặc trưng khiến khó phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm. Việc chủ động phát hiện và bổ sung vi chất cho bé an toàn, hiệu quả là rất quan trọng, cần được phụ huynh quan tâm đúng mực.
Phó giáo sư Lê Bạch Mai khuyến cáo có 3 cách bổ sung vi chất cho trẻ mà phụ huynh có thể tham khảo, tuy nhiên cần tư vấn chuyên gia dinh dưỡng cụ thể, bao gồm:
Thay đổi cơ cấu bữa ăn
Thay đổi cơ cấu bữa ăn hợp lý là biện pháp cơ bản, an toàn và hiệu quả nhất trong việc giải quyết tình trạng thiếu hụt vi chất dinh dưỡng cho mọi đối tượng, kể cả trẻ nhỏ. Theo đó, bố mẹ cần xây dựng bữa ăn cho bé một cách đa dạng, hợp lý, lựa chọn thực phẩm phù hợp với nhu cầu. Ví dụ, trẻ đang thiếu canxi thì cần ưu tiên bổ sung thêm sữa, phô mai, sữa chua, hải sản… Để biết rõ các nhóm thực phẩm nào có chứa nhiều vi chất dinh dưỡng nào, phụ huynh cần tư vấn bác sĩ để từ đó tập trung cho con hấp thu phù hợp.
Cho trẻ ăn đa dạng thực phẩm góp phần giải quyết tình trạng thiếu hụt vi chất dinh dưỡng. Ảnh: Shutterstock
Sử dụng thực phẩm được tăng cường vi chất
Sử dụng thực phẩm tăng cường vi chất cũng được xem là cách bổ sung vi chất an toàn cho trẻ, nhất là những trẻ biếng ăn. Bởi lượng vi chất dinh dưỡng bổ sung rất thấp, chỉ tương đương với nhu cầu hàng ngày của bé.
Loại vi chất đang bị thiếu hụt sẽ được bổ sung vào một loại thực phẩm thông dụng nào đó với liều lượng thấp, an toàn mà không ảnh hưởng đến cảm quan của thực phẩm, phù hợp để trẻ có thể sử dụng thực phẩm này đều đặn mỗi ngày. Ví dụ, bổ sung i-ốt vào muối ăn, trẻ được bổ sung i-ốt hàng ngày khi ăn các thức ăn được chế biến có dùng muối i-ốt.
Thuốc uống
Trong trường hợp trẻ thiếu hụt vi chất dinh dưỡng nặng, cần giải quyết nhanh chẳng hạn trẻ thiếu canxi gây vọp bẻ, co cơ, rung giật; thiếu natri gây phù nề; thiếu kali gây rối loạn nhịp tim; thiếu chất xơ gây táo bón; mất nước gây phản xạ khát dữ dội, không có nước tiểu…, PGS.TS.BS Lê Bạch Mai cho biết, có thể bổ sung vi chất cho trẻ dưới dạng thuốc.
Vi chất dinh dưỡng được đóng gói thành dạng thuốc và sử dụng định kỳ cho những trẻ có nguy cơ. Đây là phương pháp mang tính đặc hiệu cao, giúp giải quyết tình trạng thiếu hụt vi chất nhanh chóng và hiệu quả nhất trong một thời gian ngắn. Trẻ được tập trung bổ sung vi chất và lượng vi chất hao hụt cũng thấp.
Tuy vậy, với cách bổ sung vi chất dinh dưỡng cho trẻ dưới dạng thuốc bố mẹ tuyệt đối không được tùy tiện sử dụng cho trẻ nếu không có sự chỉ định của bác sĩ chuyên khoa. Mẹ cần đưa trẻ đến các cơ sở y tế uy tín để có phương pháp bổ sung vi chất cho trẻ kịp thời, ngăn chặn các hậu quả trước khi xảy ra.
Mỗi biện pháp bổ sung vi chất dinh dưỡng cho trẻ đều có những ưu, nhược điểm khác nhau. Do đó các bậc phụ huynh hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để có thể lựa chọn cách thức phù hợp cho từng bé và giải quyết “nạn đói tiềm ẩn” một cách hiệu quả.
“Để xác định cơ thể trẻ đang thiếu vi chất nào, thiếu nhiều hay ít, cần xem xét các triệu chứng lâm sàng và làm các xét nghiệm chuyên sâu. Phụ huynh cần đưa trẻ đi khám trực tiếp với bác sĩ chuyên khoa”, phó giáo sư Mai nhấn mạnh.
Ngữ Yên