Hoang tưởng tự cao là một niềm tin lệch lạc, bất thường về cái tôi của một người. Chẳng hạn như, người bệnh có thể tin rằng họ là người nổi tiếng, có khả năng tiêu diệt toàn bộ sinh vật trên Trái Đất hoặc bất tử.
Hoang tưởng tự cao hay ảo tưởng tự đại là một loại rối loạn tâm thần. Bệnh thường đi kèm với các triệu chứng hoang tưởng khác. Đồng thời, “ảo tưởng sức mạnh” về bản thân có thể ảnh hưởng đến tình trạng sức khỏe tinh thần hoặc thể chất, bao gồm:
Vậy, bạn đã biết gì về loại ảo tưởng tự đại này rồi? Hãy cùng tìm hiểu qua bài viết sau nhé.
Bạn có thể quan tâm: Cùng người thân đối diện với chứng rối loạn lưỡng cực.
Hoang tưởng tự cao là gì?
Những người mắc chứng hoang tưởng tự cao thường tự cho rằng bản thân vĩ đại, hoàn mỹ, có tầm quan trọng trong nhiều mối quan hệ hay thậm chí sở hữu phép thuật. Chứng ảo tưởng này có thể kéo dài hoặc chỉ xuất hiện trong vài thời điểm nhất định.
Căn bệnh này cũng hay xuất hiện cùng với những loại ảo tưởng khác, chẳng hạn như nỗi sợ bị đàn áp hoặc niềm tin tôn giáo bất thường.
Tuy nhiên, sự ảo tưởng tự đại không chỉ bao gồm lòng tự trọng cao hay cái tôi quá lớn. Nó còn đại diện cho tình trạng mất liên kết giữa người bệnh với thế giới thực tại. Khi mắc chứng hoang tưởng tự cao, bạn có thể tiếp tục tin vào những ảo tưởng bất thường, bất chấp các bằng chứng mâu thuẫn.
Những dạng ảo tưởng tự đại
Hoang tưởng về sự vĩ đại của bản thân có thể xuất hiện dưới nhiều hình thức với những biểu hiện gần như vô hạn. Một số loại hình phổ biến nhất của căn bệnh này bao gồm:
- Niềm tin to lớn vào tầm quan trọng của bản thân, chẳng hạn như có khả năng chấm dứt chiến tranh
- Ảo tưởng bản thân là người nổi tiếng, có địa vị xã hội cao
- Tự tin chính mình có thể lãnh đạo của một tôn giáo
- Tin vào sự bất tử của bản thân, có thể không chịu ảnh hưởng bởi bệnh tật hay chấn thương
- Cảm giác mình là người thông minh nhất thế giới
- Cho rằng bản thân sở hữu ma thuật, ví dụ như khả năng đọc suy nghĩ của người khác hoặc động vật
Yếu tố văn hóa cũng có khả năng tác động lên những gì bạn ảo tưởng. Điều này là do văn hóa tạo ảnh hưởng đến kiến thức cũng như thế giới quan của một người.
Triệu chứng hoang tưởng tự cao
Một người tin vào sự vĩ đại của chính họ là dấu hiệu điển hình của chứng hoang tưởng tự cao. Niềm tin sẽ trở thành ảo tưởng nếu nó phi thực tế.
Một số triệu chứng khác của chứng hoang tưởng tự cao có thể dễ dàng bắt gặp, gồm:
- Khó hòa hợp với mọi người xung quanh vì ảo tưởng
- Niềm tin dai dẳng vào sự si mê, bất chấp dù có bằng chứng trái ngược
- Gạt bỏ hoặc tức giận với những người không tin vào “sự vĩ đại” của mình
- Cố gắng bền bỉ chỉ để khiến người khác chấp nhận niềm tin của mình
- Cư xử như thể ảo tưởng của mình là thật
- Trải qua những ảo tưởng khác
Hoang tưởng tự cao có mối liên hệ mật thiết với nhiều vấn đề sức khỏe tinh thần khác. Do đó, hầu hết những ai mắc căn bệnh này cũng đều có khả năng bắt gặp những dấu hiệu đại diện cho các bệnh rối loạn tâm thần khác.
Nguyên nhân ảo tưởng tự đại và các vấn đề liên quan
Nhìn chung, khoảng 10% dân số mắc bệnh hoang tưởng tự cao với nhiều mức độ khác nhau. Một số điều kiện sức khỏe tinh thần có thể tác động đến khả năng xuất hiện của căn bệnh này.
Những yếu tố góp phần hình thành chứng hoang tưởng tự cao bao gồm:
Bệnh tâm thần phân liệt
Rối loạn tâm thần phân liệt là một vấn đề sức khỏe tinh thần đặc trưng bởi những ảo tưởng, ảo giác và tình trạng khó phân biệt thực tế với tưởng tượng của người bệnh.
Khoảng 50% trường hợp người bị tâm thần phân liệt có thể mắc chứng hoang tưởng tự cao.
Tình trạng này có thể gây ra những suy nghĩ bất thường, thay đổi tâm trạng hoặc hành vi và khó tập trung. Ngoài ra, nó còn cản trở khả năng ghi nhớ và gây khó khăn cho người bệnh khi thực hiện các công việc hàng ngày. Những người bị tâm thần phân liệt có thể có một số ảo tưởng ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày của họ.
Một nghiên cứu năm 2006 cho thấy các yếu tố liên quan đến sức khỏe tinh thần có thể làm thay đổi nội dung ảo tưởng của một người mắc chứng hoang tưởng. Chẳng hạn như, người có lòng tự trọng cao và ít trầm cảm có nhiều khả năng mắc bệnh hoang tưởng tự cao. Trong khi đó, những người có lòng tự trọng thấp và trầm cảm lại có nhiều nguy cơ ảo tưởng về sự khủng bố.
Rối loạn phân liệt cảm xúc, một dạng rối loạn tâm thần hay bị nhầm với tâm thần phân liệt, cũng có khả năng gây ra chứng ảo tưởng tự đại.
Rối loạn hoang tưởng
Tương tự tâm thần phân liệt, rối loạn ảo tưởng cũng là một tác nhân dẫn đến những ảo tưởng về sự vĩ đại của bản thân. Tuy nhiên, điều khác biệt giữa hai dạng rối loạn tâm thần này là những người mắc chứng rối loạn hoang tưởng không gặp phải các triệu chứng tâm thần phân liệt khác.
Rối loạn lưỡng cực
Rối loạn lưỡng cực là một trong các bệnh tâm thần phổ biến, đặc trưng bởi các giai đoạn trầm cảm và hưng cảm luân phiên đổi chỗ cho nhau. Trong thời gian hưng cảm, người bệnh có thể đề cao cái tôi quá lớn. Điều này biểu hiện như một tình trạng ảo tưởng tự đại.
Theo thống kê từ các chuyên gia, khoảng 2/3 trường hợp người rơi vào tình trạng rối loạn lưỡng cực có biểu hiện hoang tưởng tự cao.
Ngoài ra, trong giai đoạn hưng cảm, một số người bệnh cũng có thể thể hiện những dấu hiệu như tiêu quá nhiều tiền, khó ngủ, hiếu động hoặc cư xử hung hăng.
Rối loạn nhân cách ái kỷ
Trong hầu hết các rối loạn tâm thần, những người có cùng tình trạng có thể sở hữu những tính cách khác nhau. Rối loạn nhân cách ái kỷ ảnh hưởng trực tiếp đến tính cách của người bệnh. Họ có xu hướng tự nâng tầm quan trọng của bản thân lên, đồng thời thiếu đồng cảm với những người xung quanh.
Người mắc bệnh rối loạn nhân cách ái kỷ có thể ý thức rất cao về quyền lợi của bản thân. Do đó, họ thường có những hành động, kể cả phản cảm, nhằm tìm kiếm sự ngưỡng mộ và đặc quyền riêng biệt từ người khác.
Bạn có thể muốn tìm hiểu: Rối loạn nhân cách ái kỷ (bệnh ái kỷ) là bệnh gì?
Sa sút trí tuệ
Hầu hết mọi người nghĩ về chứng sa sút trí tuệ, bao gồm cả bệnh Alzheimer, là một dạng suy giảm trí nhớ. Thực tế, sa sút trí tuệ là tác nhân gây giảm khả năng tư duy, suy nghĩ ở một người. Bệnh có thể ảnh hưởng đáng kể đến cách người đó tương tác với mọi người xung quanh, lên kế hoạch cho bản thân và lối suy nghĩ.
Sa sút trí tuệ phát triển có thể dẫn đến một số trường hợp ảo tưởng, bao gồm cả hoang tưởng tự cao. Trong trường hợp này, người bệnh có thể biểu hiện những dấu hiệu bất thường, bao gồm cả vấn đề về khả năng ghi nhớ.
Bạn có thể muốn biết: Tìm hiểu sự khác nhau giữa chứng sa sút trí tuệ và bệnh Alzheimer.
Chấn thương sọ não
Trong vài trường hợp, chấn thương sọ não có nguy cơ làm thay đổi lối tư duy, suy nghĩ của một số người, từ đó dẫn đến ảo tưởng tự đại. Ngoài ra, loại chấn thương này còn dẫn đến một loạt biến chứng như:
- Ảo giác
- Trí nhớ có vấn đề
- Thay đổi tính cách
- Gặp khó khăn với các kỹ năng cơ bản, ví dụ như đọc hiểu
Điều trị bệnh hoang tưởng tự cao
Điều trị bệnh hoang tưởng tự cao không phải là việc đơn giản. Bạn có thể cảm thấy thoải mái với những niềm tin phi thực tế này. Thêm vào đó, người bệnh cũng có xu hướng phản kháng với việc điều trị vì họ thật sự tin vào các ảo tưởng diễn ra.
Thuốc chống loạn thần thường hữu ích trong việc điều trị ảo tưởng do nhiều nguyên nhân khác nhau. Những người mắc chứng rối loạn lưỡng cực có thể cần dùng thuốc đặc hiệu để điều trị, chẳng hạn như lithium hoặc các chất ổn định tâm trạng khác.
Nghiên cứu về phương pháp điều trị rối loạn ảo tưởng còn hạn chế. Theo một nghiên cứu tổng quan vào năm 2014, rất ít bằng chứng thuyết phục cho các liệu trình điều trị hiệu quả đối với chứng bệnh này. Tuy nhiên, thực tế chúng vẫn có thể mang đến một số lợi ích nhất định, chẳng hạn như giúp người bệnh xây dựng lại những mối quan hệ lành mạnh.
Triển vọng
Một người bị hoang tưởng tự cao thường không biết rằng hành vi của họ là không bình thường, mặc dù những hành động này có thể gây khó chịu cho người khác. Ảo tưởng về cái tôi làm cho một người cảm thấy quan trọng, do đó người bệnh có thể không muốn từ bỏ chúng. Cũng chính vì vậy, ảo tưởng có thể tương đối khó điều trị.
Những phương pháp điều trị thường tập trung vào việc kiểm soát và giảm thiểu các triệu chứng thay vì chữa bệnh tận gốc. Tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh, một người mắc chứng ảo tưởng tự đại có thể cần phải dùng thuốc hoặc liệu pháp điều trị lâu dài để kiểm soát các triệu chứng.
Bạn có thể giúp đỡ những người bị hoang tưởng tự cao bằng cách khéo léo để họ nhận ra những ảo tưởng ảnh hưởng tiêu cực đến cuộc sống họ như thế nào. Với sự hỗ trợ và cố gắng điều trị, người bệnh có thể sớm lấy lại những mối quan hệ và cuộc sống hạnh phúc.
[embed-health-tool-bmi]
