Việt Nam là quốc gia có số ca mắc các bệnh về gan nói chung và xơ gan nói riêng tương đối cao. Mỗi năm, nước ta ghi nhận khoảng hơn 8 triệu người trong tình trạng viêm gan, xơ gan hoặc ung thư gan. Nguy hiểm là các triệu chứng bệnh xơ gan giai đoạn đầu thường không biểu hiện rõ ràng, đa phần người bệnh đều chỉ đến khám khi vấn đề đã chuyển sang giai đoạn muộn, khiến việc chữa trị gặp nhiều khó khăn.
Những thông tin về các giai đoạn và cách nhận biết bệnh xơ gan dưới đây sẽ giúp bạn sớm phát hiện và có kế hoạch điều trị kịp thời, tránh các biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.
Tìm hiểu cấu trúc và chức năng của gan
Gan là nội tạng lớn nhất trong cơ thể nằm ở phía bên phải trong ổ bụng và nặng khoảng 1,2 – 1,3 kg. Gan bao gồm 2 thùy (thùy trái và thùy phải), các mạch máu và ống dẫn mật.
Cơ quan này đảm nhận rất nhiều chức năng quan trọng và không thể thay thế. Đến thời điểm hiện tại, các nghiên cứu cho rằng gan thực hiện đến hơn 500 vai trò riêng biệt. Các chức năng chính của gan bao gồm:
- Sản xuất mật: Giúp phân hủy và hấp thụ các chất dinh dưỡng trong quá trình tiêu hoá.
- Điều hòa đông máu
- Chuyển hóa các chất dinh dưỡng
- Lưu trữ đường, vitamin và khoáng chất…
- Lọc máu và loại bỏ độc tố
- Chức năng miễn dịch: Gan là một phần của hệ thống thực bào đơn nhân. Nó chứa số lượng lớn các tế bào Kupffer có liên quan đến hoạt động miễn dịch.
Bệnh xơ gan là gì?
Xơ gan (còn gọi là xơ cứng gan) là giai đoạn sau của tình trạng xơ hóa (tạo sẹo) ở gan. Xơ gan phát triển khi có các yếu tố gây hại cho gan (như uống rượu hoặc viêm gan virus) xảy ra trong thời gian dài.
Thông thường khi gan bị tổn thương, nó sẽ cố gắng tự sửa chữa. Quá trình này tạo ra các mô sẹo ở gan. Khi các mô sẹo ngày càng nhiều hơn, chúng sẽ khiến gan dần chai cứng và cản trở các chức năng bình thường của gan.
Xơ gan không được điều trị có thể dẫn đến suy gan và nhiều biến chứng khác, đe dọa đến tính mạng người bệnh.
Các giai đoạn của bệnh xơ gan
Xơ gan được chia làm 4 giai đoạn với các đặc điểm sau:
Xơ gan giai đoạn 1
Ở giai đoạn đầu, bệnh xơ gan thường rất khó phát hiện do chưa có dấu hiệu xơ hóa đáng chú ý. Tuy nhiên, lúc này, gan đã bị viêm trong thời gian dài và bắt đầu hình thành các vết sẹo để cố gắng đảo ngược tình trạng viêm.
Một số triệu chứng mà người bệnh xơ gan giai đoạn 1 có thể gặp phải bao gồm:
- Người mệt mỏi, thiếu năng lượng
- Thỉnh thoảng thấy đau ở hạ sườn
- Nước tiểu đậm màu hơn bình thường
- Nổi mẩn đỏ không rõ nguyên nhân
- Móng tay thô ráp, lông rụng nhiều và ngày càng thưa thớt
Xơ gan giai đoạn đầu nếu được điều trị kịp thời thì gan vẫn có khả năng phục hồi và hoạt động trở lại như bình thường.
Xơ gan giai đoạn 2
Đây là giai đoạn gan đã có những tổn thương nhất định khi các mô sẹo được hình thành nhiều hơn. Đồng thời, khả năng đào thải chất độc cũng bị ảnh hưởng do chức năng gan suy yếu. Lúc này, người bệnh có thể cảm nhận rõ hơn các triệu chứng của xơ gan, bao gồm:
- Người mệt mỏi
- Hay bị đầy hơi khó chịu
- Cảm giác đau ở hạ sườn phải
- Vàng da, vàng mắt (nhưng chưa rõ ràng)
- Nước tiểu sẫm màu
- Hay bị chảy máu mũi và chảy máu chân răng
Người bệnh vẫn có cơ hội khỏi bệnh nếu xác định đúng nguyên nhân gây xơ gan và có cách điều trị phù hợp.
Xơ gan giai đoạn 3
Giai đoạn 3 được xem là giai đoạn muộn của bệnh xơ gan. Lá gan của người bệnh bây giờ đã có những tổn thương khá nghiêm trọng. Đồng thời, chức năng gan rối loạn làm xuất hiện hiện tượng cổ trướng – tình trạng tích tụ dịch trong ổ bụng.
Các triệu chứng bệnh xơ gan giai đoạn 3 bao gồm:
- Chán ăn, mệt mỏi, sụt cân không kiểm soát
- Rối loạn tiêu hóa, phân đen
- Vàng da, vàng mắt
- Ngứa da, nổi mẩn
- Đường huyết tăng giảm thất thường, nhịp tim nhanh
- Trướng bụng
- Phù chân và mắt cá, nặng có thể phù toàn thân
Điều trị xơ gan giai đoạn 3 khá khó khăn và rất cần sự kiên nhẫn từ người bệnh và gia đình. Điều quan trọng nhất là tuân thủ đúng theo phác đồ điều trị của bác sĩ phụ trách, xây dựng chế độ ăn uống và sinh hoạt phù hợp để kiểm soát các triệu chứng.
Xơ gan giai đoạn 4 (giai đoạn cuối)
Bước vào giai đoạn cuối, gan gần như đã bị xơ hóa toàn bộ. Các hoạt động của gan cũng bị đình trệ hoàn toàn. Ở giai đoạn này, người bệnh sẽ có nguy cơ cao đối diện với rất nhiều biến chứng như xuất huyết tiêu hóa, bệnh não gan (còn gọi là hôn mê gan), tăng áp lực tĩnh mạch cửa và ung thư gan.
Các triệu chứng bệnh xơ gan giai đoạn cuối sẽ tương tự như giai đoạn 3 nhưng ở mức độ nặng hơn. Ngoài ra, người bệnh còn có thể gặp phải các tình trạng sau:
- Tâm lý, tính cách thay đổi
- Thường xuyên buồn ngủ, thậm chí hôn mê do não bị nhiễm độc
- Suy thận gây tiểu ít, tiểu khó khăn
- Viêm màng bụng
- Dịch ứ đọng trong ổ bụng làm tăng nguy cơ vỡ tĩnh mạch thực quản
Xơ gan giai đoạn cuối không có phương pháp điều trị. Thời gian sống của người bệnh sẽ vào khoảng 12 tháng. Do đó, cách tốt nhất là phát hiện và điều trị xơ gan sớm nhất có thể.
Cách phát hiện sớm bệnh xơ gan
Bạn có thể nhận biết sớm tình trạng xơ gan thông qua các biểu hiện đặc trưng của bệnh, yếu tố rủi ro và các buổi thăm khám sức khỏe định kỳ.
Dựa trên triệu chứng bệnh xơ gan
Mặc dù không quá rõ ràng nhưng xơ gan giai đoạn sớm vẫn có một số triệu chứng nhất định, bao gồm:
- Thường xuyên mệt mỏi dù không lao động quá sức
- Cảm giác ăn không ngon, sụt cân
- Nổi mề đay, mẩn ngứa
- Mạch máu nổi lên như mạng nhện
- Nổi ban đỏ ở lòng bàn tay, bàn chân hoặc móng tay trắng
- Dễ bị bầm tím
Bên cạnh đó, bệnh xơ gan giai đoạn sớm còn ảnh hưởng đến vấn đề sinh lý ở cả nam lẫn nữ. Phụ nữ bị xơ gan có thể bị vô kinh. Trong khi đó, nam giới sẽ có ngực phát triển và giảm ham muốn tình dục.
Người bệnh xơ gan có thể căn cứ vào những dấu hiệu trên để có kế hoạch thăm khám sớm. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng chúng cũng có thể là biểu hiện của các bệnh lý khác. Lúc này, bạn cần dựa vào các cách khác để xác định nguy cơ của mình.
Dựa trên các yếu tố rủi ro gây bệnh
Xơ gan chỉ xuất hiện khi gan đã bị tác động trong thời gian dài. Do đó, người bệnh hoàn toàn có thể nhận biết và có kế hoạch kiểm tra gan nếu có các yếu tố rủi ro sau:
- Thường xuyên sử dụng rượu bia
- Béo phì: Làm tăng nguy cơ mắc các bệnh dẫn đến xơ gan như gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD), viêm gan nhiễm mỡ không do rượu (NASH)…
- Mắc bệnh viêm gan virus mãn tính
Thông qua khám sức khỏe định kỳ
Việc khám sức khỏe định kỳ 6 tháng/lần là rất quan trọng để phát hiện các bệnh về gan cũng như các vấn đề tiềm ẩn khác. Thông qua quá trình sàng lọc gan mật, bác sĩ sẽ theo dõi được tình hình sức khỏe của lá gan. Từ đó, họ sẽ cho bạn những lời khuyên để bảo vệ gan cũng như hướng dẫn điều trị nếu có dấu hiệu bất thường.
Xơ gan là căn bệnh nguy hiểm nhưng không phải là không có cách điều trị. Phát hiện sớm là chìa khóa giúp người bệnh phục hồi chức năng gan. Hãy luôn dành thời gian quan tâm đến sức khỏe của mình để không phải hối tiếc khi mọi việc quá muộn, bạn nhé!
[embed-health-tool-bmi]
