Bạo hành tình dục là vấn nạn nghiêm trọng toàn cầu. Sự lên tiếng của nạn nhân là bước quyết định đầu tiên để chấm dứt bạo lực và đưa thủ phạm ra ánh sáng.
Phụ nữ là đối tượng chịu ảnh hưởng nặng nề nhất của bạo lực tình dục. Báo cáo Điều tra quốc gia về bạo lực đối với phụ nữ ở Việt Nam năm 2019 cho thấy, cứ ba phụ nữ thì có một phụ nữ (32%) bị chồng (1) bạo lực thể xác và/hoặc bạo lực tình dục trong đời. Đáng chú ý, 4,4% phụ nữ cho biết họ từng bị lạm dụng tình dục trước tuổi 15.
Bạo hành tình dục là gì?
Bạo hành tình dục hay bạo lực tình dục là bất kỳ hành vi ép buộc hay thao túng một người thực hiện hoạt động tình dục mà không có sự đồng ý của họ. Người có hành vi bạo lực có thể là người quen, bạn bè, người trong gia đình hoặc người lạ. Bạo hành tình dục là một trong những hành vi vi phạm nhân quyền nghiêm trọng và phổ biến nhất trên thế giới.
Bạo lực tình dục có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai, bất kỳ độ tuổi nào và để lại nhiều hệ lụy nghiêm trọng đối với sức khỏe, tình cảm và tâm lý của nạn nhân. Các vụ bạo lực này làm tăng tỷ lệ phá thai, tăng nguy cơ mắc vấn đề về sinh sản và bệnh tình dục. Cảm giác tội lỗi, mặc cảm và những ám ảnh trong quá khứ cũng khiến nạn nhân rơi vào bế tắc, tăng nguy cơ trầm cảm và tự tử. Có đến 40% nạn nhân nghĩ tới việc tìm đến cái chết sau khi bị bạo hành, trong đó có những người tự tử không thành.
Bạo lực nói chung và bạo lực tình dục nói riêng cũng gây ra những hậu quả nghiêm trọng đối với sự phát triển kinh tế của đất nước. Ước tính thiệt hại kinh tế do bạo lực gây ra cho nền kinh tế Việt Nam tương đương với 1,8% GDP (2).
Các hình thức bạo lực tình dục
Cần hiểu rõ bạo lực tình dục thể hiện quyền lực và sự kiểm soát đối với nạn nhân, đó không phải là tình yêu hay tình dục đúng nghĩa, bất kể người thực hiện hành vi là ai. Có nhiều hình thức bạo hành tình dục diễn ra trong các hoàn cảnh khác nhau, chẳng hạn:
- Tấn công tình dục (cưỡng hiếp hoặc cố gắng cưỡng hiếp; vuốt ve, đụng chạm tình dục không mong muốn; ép buộc nạn nhân thực hiện hành vi tình dục, như quan hệ tình dục bằng miệng hoặc thâm nhập).
- Quấy rối tình dục, bao gồm việc đòi hỏi quan hệ tình dục để đổi lấy sự ưu ái
- Lạm dụng tình dục trẻ em
- Lạm dụng tình dục người khuyết tật
- Theo dõi hành động riêng tư của người khác mà họ không biết hoặc không cho phép
- Ép buộc kết hôn hoặc sống thử
- Từ chối quyền sử dụng biện pháp tránh thai hoặc các biện pháp để ngăn ngừa bệnh lây truyền qua đường tình dục
- Ép buộc phá thai
- Các hành vi bạo lực chống lại sự toàn vẹn tình dục của phụ nữ, kể cả việc bắt buộc kiểm tra trinh tiết
- Hoạt động mại dâm và buôn người nhằm mục đích bóc lột tình dục.
Bạo lực tình dục cũng xuất hiện trên môi trường trực tuyến, nhất là khi công nghệ, mạng xã hội và các ứng dụng hẹn hò ngày càng phát triển. Hành vi này ảnh hưởng chủ yếu đến người trẻ. Các đối tượng quấy rối sử dụng nội dung kỹ thuật số (hình ảnh, video, bài đăng, tin nhắn, trang) hoặc các thiết bị trực tuyến trên nhiều nền tảng khác nhau để lừa gạt, đe dọa, đánh cắp, phát tán trái phép các hình ảnh riêng tư cá nhân mà không có sự đồng ý. Hậu quả là nạn nhân cảm thấy bị đe dọa, bóc lột, ép buộc, làm nhục, khó chịu, bị xâm hại tình dục hoặc bị phân biệt đối xử.
Làm gì khi bị bạo hành tình dục?
Nếu bạn là nạn nhân của một vụ bạo hành tình dục, hãy nhớ rằng bạn không hề đơn độc và đó không phải là lỗi của bạn. Bạo lực tình dục là hành vi không thể dung thứ và luôn có người sẵn sàng giúp đỡ, hỗ trợ bạn thoát khỏi bất kỳ hình thức bạo lực nào. Thay vì im lặng chịu đựng, bạn hãy tìm tới sự trợ giúp bằng cách:
- Chia sẻ vấn đề với người bạn tin tưởng (người thân, hàng xóm, cán bộ địa phương…) để được chia sẻ, giúp đỡ và hỗ trợ giải quyết.
- Nếu có chấn thương, hãy tới phòng khám hoặc bệnh viện để điều trị ngay lập tức. Nếu lo sợ mình mang thai hoặc nhiễm bệnh lây qua đường tình dục, bạn cũng nên nhờ cán bộ y tế tư vấn, kiểm tra và thăm khám.
- Liên hệ đến các cơ quan, tổ chức hỗ trợ phụ nữ và trẻ em bị bạo lực và xâm hại tại các tỉnh thành trên toàn quốc. Bạn có thể tìm thấy thông tin liên lạc tại đây.
Ngăn chặn bạo hành tình dục: Trách nhiệm của cá nhân và xã hội
Ngăn chặn bạo hành tình dục là trách nhiệm của cá nhân, gia đình và xã hội. Cá nhân mỗi người cần tự mình nâng cao nhận thức và kỹ năng nhận biết và ngăn chặn bạo lực. Trong gia đình, bố mẹ cần là người hướng dẫn con cái để con hiểu và phát triển các mối quan hệ lành mạnh, trên cả môi trường trực tuyến và ngoại tuyến.
Một trong những thách thức lớn nhất trong công cuộc ngăn chặn và đẩy lùi bạo lực tình dục là những quan niệm về định kiến giới vẫn tồn tại phổ biến trong xã hội. Trong quan niệm này, phụ nữ trở nên yếu thế và là công cụ để người khác trêu đùa, chọc ghẹo. Cùng với đó, sự kỳ thị cộng đồng, những “lời ra tiếng vào” cũng vô tình trở thành áp lực khiến nạn nhân khó mở lời và né tránh các chủ đề liên quan đến bạo lực.
Bạo hành tình dục là vấn đề không thể khoan nhượng. Để nạn nhân không tiếp tục phải “im lặng”, bên cạnh sự dũng cảm lên tiếng của người bị bạo hành, cần sự chung tay của và hành động cụ thể của cộng đồng và các đoàn thể.
(1) Bao gồm tình trạng hiện đang có chồng hoặc từng có chồng hoặc bạn tình mà người phụ nữ sống chung nhưng không kết hôn.
(2) Báo cáo Điều tra quốc gia về bạo lực đối với phụ nữ ở Việt Nam năm 2019
[embed-health-tool-ovulation]