Tết đến nơi rồi. Trong không khí giá lạnh trước Tết nguyên đán, mọi gia đình đều đang tất bật chuẩn bị đón xuân. Nào lo chuẩn bị bánh chưng quà tết, nào sắm sửa thực phẩm để có mâm cơm đoàn tụ gia đình, người thân ở phương xa về nhà ăn tết. Nhưng thường sau dịp tết mọi người đều tự nhận thấy ai cũng như “phát” ra, đi lại nặng nề hơn và khi đi xét nghiệm máu thấy có nhiều biểu hiện không được bình thường nên cũng thấy lo ngại.
Để có thể đảm bảo sức khỏe sau một đợt nghỉ tết chúng ta cần quan tâm đến một số vần đề sau:
Về các món ăn ngày tết:
Ngày tết cả siêu thị và chợ đều nghỉ nên nhà nào cũng phải chuẩn bị thức ăn dài ngày, vì vậy nguy cơ về mất an toàn vệ sinh thực phẩm cũng đang rình rập bên ta. Các món ăn truyền thống như bánh chưng, nem, thịt đông, giò xào, chả, bánh kẹo… đều là những thực phẩm giàu năng lượng. Nếu chúng ta ăn nhiều sẽ dẫn tới tăng cân, béo phì và đây là nguy cơ để dẫn tới một loạt các loại bệnh về tim mạch, huyết áp, tiểu đường…. Vì vậy, không nên ăn quá nhiều thịt. Cần hạn chế ăn thịt mỡ. Khi gói bánh chưng, bánh tét, thịt làm nhân bánh cũng hạn chế mỡ. Các loại bánh này rất giàu năng lượng (trên 200Kcal/100g) và có gần như đầy đủ các chất dinh dưỡng cho cơ thể. Những trường hợp thích ăn các món bánh này mà không muốn tăng cân, nên chọn ăn vào bữa sáng hoặc bữa trưa ăn với dưa hành, và sau đó tráng miệng bằng hoa quả ít ngọt. Các món ăn khác như thịt đông, măng hầm chân giò, giò xào cũng rất giảu năng lượng, vì vậy khi ăn cần cho thêm các loại rau, salad củ quả …
Đối với các loại thực phẩm chế biến sẵn
Không thể phủ nhận được sự tiện lợi của các loại đồ nguội, ăn lại ngon, không cần chế biến nên được sử dụng nhiều như: chân giò hun khói, giò, chả, lạp sường, bò khô, xúc xích, dăm bông…Tuy nhiên những thực phẩm này thường nhiều muối, mỡ nên không tốt cho người có bệnh tim mạch, huyết áp và rối loạn mỡ máu. Bên cạnh đó, các món giò thủ, thịt đông, thịt kho tàu cũng chứa một lượng mỡ động vật cao, vì vậy không nên ăn nhiều hoặc ăn thường xuyên. Có thể thêm cua, tôm, cá vào món ăn ngày tết.Những ngày thường, canh riêu cá không phải là món ăn xa xỉ nhưng lại rất hấp dẫn trong ngày Tết, cá quả nấu với rau cần quả thực là món ăn ngon và năng lượng cũng không cao bằng thịt.
Thói quen ăn ít rau trong những ngày Tết là một sai lầm tai hại. Rau là nguồn cung cấp vitamin, muối khoáng và chất xơ. Chất xơ tuy không có giá trị dinh dưỡng nhưng rất cần cho sự tiêu hóa, đặc biệt đối với người cao tuổi. Chất xơ kích thích niêm mạc ruột, làm tăng nhu động của ruột, quét các vật thải, các chất độc, kể cả cholesterol thừa ra khỏi ống tiêu hóa, giúp phòng chống táo bón. Hoa quả nên ăn cả quả tươi, không nên chỉ uống nước ép trái cây sẽ bỏ bớt lượng chất xơ đối với những người đái tháo đường dễ bị tăng đường huyết sau khi ăn.
Về ăn uống ngày tết cần chú ý một số nguyên tắc sau:
– Chỉ nên ăn, uống vừa đủ no. Cho dù ngày tết gia đình có làm mâm cao cỗ đầy cũng nên chú ý: các món ăn nhiều năng lượng ăn vào nhiều dễ gây thừa cân, béo phì nên sử dụng vào các bữa sáng và trưa, hạn chế ăn vào bữa tối.
– Đối với bánh ngọt, kẹo mứt, nước ngọt, nước ép trái cây, nước trái cây đóng hộp nên dùng hạn chế. Vì không chỉ chất béo, mà cả chất đường khi dùng nhiều sẽ dẫn đến thừa năng lượng và tích lũy dưới dạng mỡ và tập trung nhiều ở bụng, mông và đùi.
– Ăn ít trái cây ngọt (mít, nhãn, xoài, nho Mỹ…), các trái cây còn lại ăn vừa phải (lê, mận, bưởi, cam..).
– Trong mâm cỗ ngày tết cần cho nhiều rau. Nên chế biến dưới dạng luộc, salad, rau trộn…
– Hạn chế sử dụng các món ăn xào, rán vì chất béo cung cấp năng lượng cao gấp hơn hai lần chất đạm và chất đường.
– Hạn chế sử dụng các phủ tạng như tim, gan, lòng, các loại thịt mỡ, da.
– Ngày Tết, nhà nhà, bạn bè tụ tập nhau thường có dùng chút bia, rượu. Đối với những người khỏe mạnh có thể uống một vài chén cho vui, nhưng nhớ là “tửu bất khả ép” và chỉ nên từ 1-2 chén thôi. Bởi vì nếu uống nhiều rượu sẽ ảnh hưởng lớn đến sức khỏe, đến khả năng lao động, tư duy, thể lực. Hoạt động tình dục giảm đi rõ rệt. Độ cồn ở rượu ảnh hưởng trực tiếp đến dạ dày, bộ máy tiêu hóa, rối loạn chuyển hóa.
Mặt khác, rượu vẫn sinh ra năng lượng, nếu chỉ uống nhiều và ăn ít sẽ gây nên tình trạng mất cân đối về dinh dưỡng, không đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết, sinh ra rối loạn chuyển hóa, chất thừa chất thiếu. Vì vậy đàn ông uống nhiều bia rượu vẫn có khả năng bị thừa cân và béo phì, đi kèm đó là các rối loạn chuyển hóa.
– Một điểm nữa chúng ta phải chú ý về vệ sinh an toàn thực phẩm, cố gắng mua vừa đủ, thực phẩm có nguồn gốc, rau quả sạch. Hạn chế các thực phẩm chế biến sẵn không có nhãn mác vì ngại có các chất bảo quản, hàn the, nhiều muối sẽ không tốt cho sức khỏe.
Ngày tết cũng cần chú ý đến chế độ ăn cho người già và trẻ em
Đối với người cao tuổi nên sử dụng những thực phẩm tươi, hạn chế chất béo, chế biến phải mềm, nhừ và đặc biệt cần có món canh để dễ ăn. Đối với trẻ em cũng cần quan tâm đặc biệt những trẻ đã đến tuổi ăn dặm, khi đi chơi tết hoặc trong nhà bận rộn với cỗ bàn mà quên cho trẻ ăn. Nên chuẩn bị hoặc chế biến sẵn rồi cho vào phích mang đi cùng cho bé.
Tết của những người hiện đại không chỉ dừng lại ở việc ăn uống, nghỉ ngơi nữa mà phải là giải trí, chơi Tết. Vì vậy, ăn uống khoa học bạn cũng không quên tập thể dục hàng ngày, đi bộ, đi tham quan và chúc tết họ hàng… đó cũng là một hình thức tăng cường hoạt động thể lực để tiêu bớt những năng lượng thừa sau những bữa mâm cao cỗ đầy.
Hy vọng rằng đôi lời nhắn nhủ đến các bạn sẽ có thể giúp các bạn khỏe mạnh, có một thân hình thon thả, và chúng ta có đầy sinh lực để chuẩn bị bước sang năm mới sẵn sàng với những hoài bão to lớn có thể đạt được.