Ung thư da thường phát triển trên vùng da thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời bao gồm da đầu, mặt, môi, tai, cổ, cánh tay, ngực, lưng trên, bàn tay và chân. Vì nguyên nhân ung thư da phổ biến nhất là tiếp xúc với tia cực tím, đặc biệt là tia UVB. Tuy nhiên, còn nhiều thủ phạm khác mà ít người biết đến.
Vậy, nguyên nhân nào gây ung thư da, các yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng mắc bệnh là gì? Mời bạn cùng chúng tôi tìm hiểu nhé!
Nguyên nhân ung thư da là do đột biến gen trong tế bào da
Ung thư da xuất hiện khi có các đột biến xảy ra trong ADN của tế bào da. Những đột biến này làm cho các tế bào phát triển ngoài tầm kiểm soát và tạo thành một khối lượng lớn các tế bào ung thư.
Hầu hết trường hợp nguyên nhân ung thư da bắt đầu từ các tế bào nằm ở lớp biểu bì (lớp trên cùng của da). Lớp biểu bì chứa 3 loại tế bào chính, bao gồm:
- Tế bào vảy: nằm ngay dưới bề mặt bên ngoài của lớp da ngoài cùng và có chức năng như lớp lót bên trong da. Khi ung thư da hình thành trong các tế bào này được gọi là ung thư biểu mô tế bào vảy.
- Tế bào đáy: nằm bên dưới các tế bào vảy, có nhiệm vụ sản sinh ra các tế bào da mới. Ung thư da bắt đầu từ tế bào đáy được gọi là ung thư biểu mô tế bào đáy.
- Tế bào hắc tố: nằm ở phần dưới của lớp biểu bì, chịu trách nhiệm tạo ra hắc sắc tố (melanin) mang lại màu sắc cho da và bảo vệ da chống lại một số tia UV có hại trong ánh nắng mặt trời. Ung thư da bắt đầu từ tế bào hắc tố được gọi là ung thư tế bào hắc tố.
Hiểu rõ nguyên nhân ung thư da và xác định nơi bệnh bắt đầu sẽ giúp bác sĩ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp.
Tia cực tím trong ánh nắng mặt trời gây ra đột biến ADN
Nguyên nhân ung thư da chủ yếu là do tiếp xúc quá nhiều với tia UV của ánh nắng mặt trời (nhất là tia UVB), khiến các ADN trong tế bào da phát sinh lỗi, tăng nguy cơ hình thành nên các tế bào đột biến.
Đặc biệt, những người từng bị cháy nắng, phơi nắng quá nhiều mà da không có kem chống nắng hay quần áo bảo vệ cũng có nguy cơ bị ung thư da cao hơn. Trong các trường hợp này, da bị tổn thương vì tiếp xúc với bức xạ tia cực tím quá nhiều.
Các yếu tố nguy cơ
Ung thư da không chỉ phát triển trên những vùng da thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời mà ngay cả vùng da không tiếp xúc cũng có nguy cơ phát triển bệnh. Điều này cho thấy rằng ngoài những nguyên nhân ung thư da đã đề cập ở trên, một số yếu tố nguy cơ khác góp phần làm tăng khả năng mắc bệnh.
Chúng có thể bao gồm:
- Da trắng. Ung thư da có thể ảnh hưởng đến mọi người thuộc mọi chủng tộc, màu da. Tuy nhiên, những người da trắng có ít hắc sắc tố trong da hơn so với người da sẫm màu, đồng nghĩa với khả năng bảo vệ da khỏi tác hại của tia UV giảm đi, làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
- Sống ở nơi có nhiều ánh nắng mặt trời. Những người sống ở vùng có nhiều ánh nắng mắt trời, khí hậu ấm áp quanh năm thường tiếp xúc với lượng bức xạ trong ánh nắng mặt trời nhiều hơn người ở khí hậu lạnh. Bên cạnh đó, sống ở độ cao hơn, ánh sáng mặt trời cũng mạnh hơn và nguy cơ ung thư da cũng tăng lên.
- Nốt ruồi. Tỷ lệ mắc bệnh sẽ cao hơn nếu có nhiều nốt ruồi hoặc nốt ruồi bất thường trên cơ thể, đặc biệt nếu chúng lớn hơn 5mm hoặc có hình dạng bất thường.
- Tổn thương da tiền ung thư. Nguyên nhân ung thư da có thể xuất phát từ những tổn thương da tiền ung thư, hay còn được gọi là dày sừng quang hóa. Những vùng da tiền ung thư này là các mảng sần sùi, thô ráp, có vảy, màu từ nâu đến hồng đậm. Chúng phổ biến nhất trên mặt, đầu và bàn tay của những người có làn da từng bị tổn thương do ánh nắng mặt trời.
- Tiền sử gia đình bị ung thư da. Nếu cha mẹ hoặc anh chị em của bạn bị ung thư da, bạn có thể tăng nguy cơ mắc bệnh.
- Từng bị ung thư da. Nếu bạn đã phát triển ung thư da một lần trong đời thì vẫn có thể tái phát bệnh lần nữa.
- Hệ thống miễn dịch suy yếu. Những người có hệ thống miễn dịch suy yếu, bao gồm những người nhiễm HIV/AIDS, người dùng thuốc ức chế miễn dịch sau khi cấy ghép nội tạng có rủi ro cao hơn.
- Tiếp xúc với bức xạ. Những người đã từng tiếp xúc với bức xạ trong tia cực tím để điều trị các bệnh về da như bệnh chàm, bệnh vẩy nến, mụn trứng cá sẽ có nguy cơ cao mắc ung thư da, đặc biệt là ung thư biểu mô tế bào đáy.
- Tiếp xúc với một số hóa chất. Chẳng hạn như asen, hắc ín, than đá,…
Hiểu nguyên nhân ung thư da để biết cách phòng ngừa
Sau khi đã tìm hiểu về nguyên nhân ung thư da, cũng như các yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng mắc bệnh, bạn nên áp dụng các mẹo sau đây để phòng ngừa bệnh:
- Hạn chế hoặc tránh tiếp xúc quá nhiều với tia UV trong ánh nắng mặt trời. Tia UV trong ánh nắng mặt trời mạnh nhất trong khoảng từ 10 giờ sáng đến 4 giờ chiều, bạn nên hạn chế các hoạt động ngoài trời vào thời điểm này.
- Kiểm tra những thay đổi bất thường trên da để phát hiện sớm bệnh ở giai đoạn đầu, nhằm tăng cơ hội điều trị thành công.
- Thoa kem chống nắng phổ rộng với chỉ số SPF từ 30 trở lên, kể cả trong những ngày trời nhiều mây. Hãy bôi lại sau mỗi hai giờ hoặc thường xuyên hơn nếu bạn đi bơi hoặc đổ nhiều mồ hôi. Lưu ý rằng bạn nên dùng kem chống nắng cho tất cả vùng da hở, bao gồm cả môi, vành tai, mu bàn tay và cổ.
- Che chắn làn da khi ra ngoài nắng bằng quần áo dài tay, đội mũ rộng vành hoặc đeo kính râm.
- Sử dụng son dưỡng môi có thành phần chống nắng.
- Hẹn thăm khám với bác sĩ da liễu hoặc bác sĩ chuyên ngành ung bướu nếu nhận thấy bất kỳ thay đổi nào trên nốt ruồi hoặc vùng da bất thường khác trên cơ thể.
Hy vọng thông qua bài viết này đã giúp bạn hiểu rõ hơn về nguyên nhân ung thư da, cũng như các yếu tố nguy cơ để có cách phòng ngừa bệnh hiệu quả.
[embed-health-tool-bmi]