Nhiều bà mẹ đưa con tới khám, tư vấn tại phòng khám Dinh dưỡng 70 Nguyễn Chí Thanh rất lo lắng, hoang mang không hiều vì sao con mình rất bụ bẫm, tăng cân đều nhưng khi đi khám lại được bác sỹ chẩn đoán là bị còi xương & suy dinh dưỡng.
1. Nguyên nhân
Các chuyên gia dinh dưỡng cho biết trẻ ăn uống tốt, tăng cân đều, bụ bẫm,… không có nghĩa là không thể bị còi xương & suy dinh dưỡng. Có rất nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn đến hiện tượng này:
- Trẻ bị thiếu vitamin D khiến quá trình chuyển hóa canxi, photpho bị rối loạn, làm tổn thương tới xương. Trường hợp này có thể do mẹ kiêng cữ quá mức dẫn đến sữa mẹ không đủ dưỡng chất cần thiết cho sự phát triển của bé.
- Trẻ ít được tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, chế độ ăn thiếu cân đối (quá mặn hoặc quá nhiều đạm) khiến vitamin D bị đào thải qua đường nước tiểu.
- Trẻ không được bú sữa mẹ hoàn toàn trong vòng 6 tháng đầu hoặc bú mẹ không đều đặn hoặc sữa mẹ ít dẫn đến việc mẹ nuôi con bằng sữa bò (lượng canxi trong sữa bò tuy cao hơn trong sữa mẹ nhưng lại khó hấp thu hơn).
- Trẻ ăn dặm quá sớm, ăn quá nhiều tinh bột gây rối loạn chuyển hóa, ức chế quá trình hấp thu canxi, gây thiếu canxi cho trẻ, dẫn đến trẻ bị còi xương.
- Trẻ bụ bẫm có nguy cơ còi xương cao hơn những trẻ bình thường khác vì nhu cầu về canxi, vitamin D, photpho… của bé cao hơn so với những đứa trẻ khác.
2. Biểu hiện cùa còi xương, suy dinh dưỡng ở trẻ bụ bẫm
- Trẻ thường xuyên quấy khóc.
- Ngủ không sâu giấc, hay giật mình.
- Ra nhiều mồ hôi đặc biệt là sau gáy, sau một thời gian thấy tóc bé rụng nhiều (điển hình là rụng tóc hình vành khăn)
- Thóp mềm, chậm liền thóp & trẻ chậm mọc răng.
- Chậm biết lẫy, chậm biết bò, chậm biết đi hơn những trẻ khác.
Trẻ bị còi xương & suy dinh dưỡng phải được điều trị sớm, tránh dẫn đến việc trẻ bị mắc bệnh viêm phổi (do cơ hô hấp kém hoạt động), tiêu chảy. Nguy hiểm hơn sẽ gây ra các biến chứng như biến dạng lồng ngực, gù, vẹo cột sống, chân vòng kiềng, ở các bé gái khung xương chậu bị hẹp, sau này sẽ khó sinh nở.
3. Chế độ dinh dưỡng hợp lý cho trẻ bụ bẫm bị còi xương, suy dinh dưỡng
- Cho trẻ ăn những loại hoa quả ít đường như táo, thanh long, bưởi. Những loại này ít năng lượng nhưng giàu vitamin, cung cấp đủ chất dinh dưỡng cần thiết cho bé, giúp bé tăng cân lành mạnh, hạn chế cho bé ăn những loại củ, quả có hàm lượng đường cao: củ cải đường, bí, nho, xoài,…, tránh bé tăng cân quá nhanh.
- Ưu tiên thực phẩm giàu đạm, ít chất béo: cá, thịt nạc, thịt bò, tôm, trứng,… tăng hàm lượng canxi, kẽm bằng các thực phẩm như: sữa, hàu,…
- Những trẻ bị còi xương do sữa mẹ không đủ dinh dưỡng cho bé, cho bé uống sữa tách béo, sữa tươi không đường vừa cung cấp đủ chấ dinh dưỡng mà không kích thích bé tăng cân quá nhanh.
4. Những thực phẩm cần kiêng kỵ với bé bụ bẫm bị còi xương & suy dinh dưỡng
- Hạn chế cho bé ăn tinh bột: cơm, bánh mỳ, thực phẩm chiên xào nhiều dầu mỡ, thức ăn nhanh.
- Tránh xa thực phẩm giàu năng lượng: bơ, bánh kẹo, chocolate, phô mai,…hạn chế cho trẻ ăn thực phẩm giàu chất béo.
- Xây dựng chế độ ăn cân đối, không ép bé ăn nhiều (mà không đủ chất) sẽ gây hại cho bé.
- Không cho bé uống nước ngọt đóng chai, nước có gas, dễ gây tăng cân, béo phì cho trẻ. Mặt khác, nước ngọt có gas có hàm lượng phốt pho khá cao, cũng cản trở sự hấp thụ canxi.
BS. Hoàng Ngọc Anh, Phòng khám dinh dưỡng 70 Nguyễn Chí Thanh, Trung tâm y tế dự phòng Hà Nội