I. Hormone tăng trưởng là gì?
Trẻ chậm tăng trưởng chiều cao thường do suy dinh dưỡng mãn tính gây ra. Tuy nhiên có những trẻ không cao thêm được bao nhiêu dù đã được nuôi dưỡng đúng cách, những trẻ đó có thể lùn do thiếu nội tiết tố tăng trưởng (hormon tăng trưởng). Vậy hormon tăng trưởng là gì?
Hormone tăng trưởng(GH) là loại hormone trong máu có tác dụng làm cho cơ thể phát triển. GH được sản xuất từ tuyến yên và đóng vai trò quan trọng trong quá trình cơ thể chuyển hóa thức ăn thành năng lượng. Lượng GH trong máu thay đổi trong ngày và bị thay đổi do các hoạt động luyện tập, ngủ, chế độ ăn uống, căng thẳng…
Lượng GH quá cao khiến trẻ phát triển cao hơn so với bình thường. Lượng GH quá thấp khiến bé phát triển kém gây cho trẻ bị bệnh lùn, còi cọc…cả hai bệnh lý này đều có thể điều trị được nếu phát hiện sớm.
II. Khi nào trẻ cần được xét nghiệm hormone tăng trưởng?
Trẻ có dấu hiệu và triệu chứng thiếu hụt hormone tăng trưởng cụ thể:
– Tốc độ tăng trưởng chậm lại (thường ít hơn 4cm chiều cao/1 năm trong độ tuổi từ 2 đến dậy thì).
– Tầm vóc thấp bé hơn so với trẻ khác cùng tuổi
– Dậy thì muộn
– Chậm phát triển xương ( qua kết quả X-quang)
– Loãng xương
– Mệt mỏi
– Lượng cholesterol cao
– Giảm khả năng gắng sức
III. Phương pháp kích thích Hormone tăng chiều cao cho trẻ
1. Trẻ có thể bị lùn do thừa canxi
Canxi không phải là yếu tố duy nhất quyết định sự phát triển chiều cao của trẻ. Để giúp con cao lớn, quan trọng nhất là phải bổ sung đầy đủ các thực phẩm, dinh dưỡng giúp tăng chiều cao ở giai đoạn “vàng” của trẻ.
Bổ sung canxi cho trẻ từ khi còn nhỏ là rất cần thiết. Nhưng bổ sung bằng cách nào? Liều lượng bao nhiêu để bé hấp thu tốt? Nhiều bà mẹ đã cho bé uống sữa có hàm lượng canxi cao ngay từ khi mới sinh mà không nhận thức được tác hại của việc thừa chất này đối với trẻ nhỏ. Tuy canxi có tác dụng thúc đẩy chiều cao nhưng khi cơ thể thừa canxi sẽ gặp nguy cơ bị vôi hóa thận, giảm chức năng thận, sỏi thận, giảm chức năng hấp thu các chất khoáng khác như sắt, kẽm, magie, photpho…khiến bé bị suy dinh dưỡng. Điều đáng lo ngại nhất, mặc dù thừa canxi bé vẫn bị lùn là do hàm lượng canxi trong máu tăng cao có thể đi vào xương nhiều hơn, làm cứng xương sớm dẫn tới hạn chế sự phát triển xương, ảnh hưởng tới phát triển chiều cao của bé.
Một số dấu hiệu nhận biết khi trẻ thừa canxi đó là bé bị táo bón, mệt mỏi, buồn nôn, biếng ăn. Nặng hơn bé có thể bị đau xương, đau cơ, đi tiểu nhiều.
2. Sử dụng thực phẩm hàng ngày để kích thích Hormone tăng trưởng.
Đây là cách kích thích tự nhiên và an toàn nhất. Trong giai đoạn vàng của trẻ( từ 2-17 tuổi) tuyến yên là một phần rất nhỏ( 0.5g) lồi lên ở bên dưới của đại não đó là nơi sản sinh ra Hormone tăng trưởng (GH). Dưới tác dụng của GH, gan sẽ được kích thích và tổng hợp IGF-1 có vai trò quan trọng thúc đẩy sự hóa sụn thành xương bởi sự tích lũy canxi và thúc đẩy sự phân chia tế bào gia tăng số lượng tế bào ở các mô khác nhau của cơ thể. Khi cơ thể không đủ IGF_1 sẽ dẫn đến tình trạng suy dinh dưỡng, thấp còi, chậm phát triển.
Theo ý kiến của các chuyên gia dinh dưỡng muốn kích thích Hormone tăng trưởng chiều cao ở trẻ cha mẹ cần bổ sung nguồn thực phẩm đầy đủ các chất sau:
– Protein ( Đạm)
– Canxi
– Lysine
– Sắt
– Kẽm
– Vitamin A
– I ốt
Lưu ý: Trong giai đoạn cơ thể đang phát triển, muốn đạt chiều cao tốt không nên ăn uống kiêng khem. Chế độ ăn cần phong phú, đa dạng để cơ thể được cung cấp đủ các chất dinh dưỡng
– Nguyên nhân: Các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển của chiều cao bao gồm: dinh dưỡng (31%), yếu tố di truyền (30%) còn lại là vận động thể lực và các yếu tố khác như: môi trường sống, ánh nắng, bệnh tật, giấc ngủ…
BS. Hoàng Ngọc Anh, Phòng khám dinh dưỡng 70 Nguyễn Chí Thanh, Trung tâm y tế dự phòng Hà Nội