Tùy từng giai đoạn để trẻ hiểu được sự chia sẻ là gì. Ảnh minh họa.
Cha mẹ nên làm mẫu
Nhiều trẻ không thích chia sẻ đồ chơi, thậm chí cắn hay đánh nếu có trẻ khác đụng vào đồ chơi của mình khiến một số cha mẹ lo lắng trẻ lớn lên dễ ích kỷ.
Chị Lê Phương Nhung (Ba Đình, Hà Nội) chia sẻ, con gái dù mới ở tuổi mẫu giáo lúc nào cũng giành đồ và bất cứ thứ gì cũng nhận là “của con”. Những từ này thường đi cùng với hành động kéo, giật, cầm, nắm, ôm đồ vào người nhất định không chịu nhường ai.
Đặc biệt là khi đến nhà ai chơi, con cũng lao vào giành đồ với bạn nếu đó là thứ mà con mong muốn bấy lâu. Nhiều lúc chị Nhung lo lắng con không thay đổi sẽ trở thành người ích kỷ.
Theo chuyên gia, chuyện trẻ tranh giành đồ chơi hay phần thắng không phải do con hư mà hoàn toàn xuất phát từ tâm lý bình thường của trẻ. Đây là cách hành xử phản ánh quan điểm của trẻ 0 – 3 tuổi với thế giới xung quanh.
Theo đó, con đã bắt đầu hiểu hơn về quyền sở hữu, muốn bảo vệ tài sản riêng và cho rằng không ai được động vào bất cứ đồ vật gì của mình. Vì thế ngoài tranh giành đồ chơi, không chia sẻ với anh chị, bạn bè, cha mẹ sẽ thấy trẻ thường nói các từ sở hữu như “của con”, “của chị”, “của em” hay nói “không”.
Cô giáo Nguyễn Thị Trường (THCS Bình Ba, Phú Thọ) cho rằng, chỉ cần kiên trì, người lớn sẽ thay đổi được tính cách này của con. Theo đó, việc đầu tiên là làm mẫu. Nếu muốn con biết chia sẻ thì bản thân cha mẹ cần là người cho con thấy chia sẻ là như thế nào.
“Nếu bạn đang ăn gì đó, bạn có thể để con ăn cùng mình. Con có thích tô màu với những cây bút dạ không? Bạn có thể để con dùng chúng vẽ tranh. Ngoài ra, cũng đừng quên san sẻ việc nhà với người thân của mình và để con thấy. Khi con thấy những gì cha mẹ làm thì khả năng cao là con sẽ làm theo”, cô Trường nhận định.
Bên cạnh đó, cần tôn trọng mong muốn của con. Chỉ vì con còn nhỏ và không tự mình mua những món đồ ấy thì không có nghĩa nó không phải là đồ của con. Vậy nên, nếu cần mượn món đồ gì của con thì đừng quên hỏi ý kiến của trẻ trước. Và một điều quan trọng không kém là những món đồ khi bạn trả lại cần phải nguyên vẹn.
Đối với một số trẻ, cha mẹ cần tìm hiểu tại sao con không muốn chia sẻ một đồ vật nào đó. Đó là món quà đặc biệt ai đó tặng trẻ? Đó là món đồ mới? Trước khi bạn phạt con vì không chia sẻ cho người khác thì mình cần tìm hiểu vì sao con lại cư xử như vậy.
Đôi khi có những thứ con chưa sẵn sàng để từ bỏ. Điều đó hoàn toàn bình thường và có thể hiểu được. Nếu bắt con phải nhường trong khi con chưa sẵn sàng thì có thể sẽ phản tác dụng, khiến con bực bội thay vì tỏ ra hào phóng.
Do vậy, trước khi các bạn nhỏ tụ tập, cha mẹ có thể bảo con chọn ra những món đồ mà mình không muốn cho các bạn khác chơi cùng và cất chúng ở một nơi nào đó. Và cũng hỏi con xem có đồ chơi nào con có thể chơi cùng các bạn khác. Khi ấy, con sẽ sẵn sàng hơn, thoải mái hơn với yêu cầu của bố mẹ và dần học được cách chia sẻ.
Ngoài ra, bố mẹ có thể chia sẻ cho con nghe một câu chuyện hay một hoạt động nào đó. Khi người lớn thường xuyên dùng từ “chia sẻ”, con sẽ dần quen hơn với từ này và hành động của con cũng dần tự nhiên hơn. Dần dần, con sẽ sớm nhận ra rằng chia sẻ là một việc gì đó thật vui và khi cùng bạn mình chơi món đồ yêu thích sẽ hay hơn nhiều là chơi một mình.
Ảnh minh họa ITN.
Tùy thuộc vào tâm lý lứa tuổi
Ngoài ra, theo cô Trường, tuỳ từng giai đoạn để trẻ hiểu được sự chia sẻ là gì. Trẻ đang thấy mình là trung tâm của vũ trụ, mọi thứ xung quanh đều thuộc về trẻ. Do đó, khi thấy một đứa trẻ khác có món đồ chơi gì đó, thay vì đợi đến lượt trẻ thường tìm mọi cách để lấy hoặc sẽ ăn vạ nếu không có được. Do vậy, cha mẹ cần dạy con theo từng độ tuổi khác nhau theo khả năng hiểu biết của trẻ.
Ví dụ, đối với trẻ mới biết đi còn chưa hiểu được sự chia sẻ là gì nên thông thường, con có tâm lý mình là trung tâm của vũ trụ, mọi thứ xung quanh đều thuộc về mình. Do đó, khi thấy một đứa trẻ khác có món đồ chơi gì đó, thay vì đợi đến lượt, trẻ thường tìm mọi cách để lấy hoặc sẽ ăn vạ nếu không có được.
Giai đoạn này nếu cha mẹ bắt con phải chia sẻ hay phải nhường nhịn đều không có tác dụng. Thay vào đó, người lớn nên khuyến khích trẻ biết chia sẻ và thực hành thường xuyên để tạo thói quen tốt.
Khi trẻ lên ba, trẻ bắt đầu hiểu về sự chờ tới lượt, thay phiên hay chia sẻ với những người khác. Nhưng cơ bản trẻ vẫn đang trong quá trình học hỏi nên việc nắm bắt suy nghĩ và cảm xúc của người khác còn rất khó khăn. Do đó, trẻ vẫn chưa thể chia sẻ một cách dễ dàng cũng như chưa đủ kiên nhẫn để chờ tới lượt mình.
Cách dạy trẻ kỹ năng chia sẻ ở độ tuổi này là ba mẹ quan sát hành động của con, khen ngợi khi trẻ biết chia sẻ hay chờ tới lượt. Đồng thời đừng quên giải thích cho trẻ hiểu về sự công bằng và chia sẻ. Chẳng hạn như hỏi trẻ cảm thấy thế nào khi bị bạn lấy đồ chơi hay không cho con chơi khi tới lượt.
Còn đối với trẻ bắt đầu đi học, con đã hiểu được cảm giác của người khác. Vì vậy trẻ sẵn lòng đợi tới lượt mình hay dễ chia sẻ hơn. Hơn nữa, trẻ ở độ tuổi đi học cùng kiên nhẫn và bao dung hơn. Trẻ sẽ muốn làm những việc đúng đắn và có thể xây dựng các mối quan hệ phức tạp hơn. Ở độ tuổi này, trẻ cũng có nhiều cơ hội để thực hành việc chia sẻ như cho bạn mượn đồ dùng học tập.
Dạy con biết cách chia sẻ, nhường nhịn cần sự kiên nhẫn, nhưng cần được định hướng từ sớm để trẻ không trở thành người ích kỷ.
