Tam thất Nam – Công dụng, cách dùng và khuyến cáo sử dụng

Lời Mở Đầu

Bạn đã từng nghe đến “thần dược” Tam thất Bắc? Vậy còn Tam thất Nam thì sao? Được ví như “người anh em” của Tam thất Bắc, Tam thất Nam (hay còn gọi là Tam thất Gừng, Khương Tam thất) là một vị thuốc Đông y quen thuộc với người Việt. Bài viết này sẽ giúp bạn khám phá những công dụng tuyệt vời của Tam thất Nam, cách sử dụng hiệu quả và những lưu ý quan trọng. Hãy cùng tìm hiểu xem loại thảo dược này có gì đặc biệt nhé!

Tam Thất Nam là gì?

Tam thất Nam là vị thuốc quý được chiết xuất từ củ cây Tam thất Nam, có khả năng thay thế nhân sâm trong nhiều bài thuốc chữa bệnh và bồi bổ cơ thể.

Thông tin chung:

• Tên khoa học: Stahlianthus thorelii Gagnep.
• Tên gọi khác: Tam thất Gừng, Khương Tam thất, Ngải Năm Ông.
• Họ: Gừng (Zingiberaceae).

Đặc điểm nhận dạng

Trong tự nhiên, Tam thất Nam có những đặc điểm nổi bật sau:

• Thân: Thân thảo, mọc thẳng đứng.
• Lá: Hình thuôn dài, mọc từ gốc, mép lá lượn sóng, không có răng cưa.
• Hoa: Mọc thành cụm ở gốc, màu tím đặc trưng, hình dáng tựa hoa cà.
• Rễ: Phân nhiều nhánh, mỗi nhánh có nhiều củ nhỏ, là bộ phận được dùng làm thuốc.

Phân biệt Tam thất Nam và Tam thất Bắc

Nhiều người thường nhầm lẫn giữa Tam thất Nam và Tam thất Bắc. Dưới đây là cách phân biệt đơn giản:

• Tam thất Nam: Củ nhỏ, hình dáng hao hao củ Ngải Đen, vỏ nhẵn màu trắng xám, lõi và vỏ phân tách rõ ràng.
• Tam thất Bắc: Củ sần sùi, nhiều khía, màu vàng nâu hoặc vàng cam.

Phân bố và sinh trưởng

Tam thất Nam ưa chuộng môi trường ẩm ướt, thường mọc tự nhiên ở ven suối, ao hồ hoặc khe đá. Loài cây này có thể trồng xen canh với nhiều loại cây lâu năm khác.

Tác dụng của Tam thất Nam

Theo y học cổ truyền, Tam thất Nam có vị cay, đắng, tính ấm, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe.

Đối với phụ nữ sau sinh

• Giảm mệt mỏi, căng thẳng: Hoạt chất Saponin Rg trong Tam thất Nam giúp kích thích thần kinh, tăng cường năng lượng, cải thiện tình trạng mệt mỏi, uể oải sau sinh.
• Cầm máu, lành vết thương: Hỗ trợ ngăn ngừa băng huyết, nhiễm trùng sau sinh.
• Cải thiện sắc tố da: Duy trì làn da hồng hào, hạn chế thâm nám, đồi mồi.

Đối với người bệnh tim

• Giảm cholesterol xấu: Ngăn ngừa xơ vữa động mạch, bảo vệ sức khỏe tim mạch.
• Tăng cường tuần hoàn máu: Giúp máu lưu thông dễ dàng, phòng ngừa đột quỵ.
• Ổn định huyết áp: Ngăn ngừa huyết áp tăng giảm đột ngột.

Các tác dụng khác

Ngoài ra, Tam thất Nam còn hỗ trợ điều trị:

• Chảy máu cam, thổ huyết
• Rối loạn kinh nguyệt
• Đau nhức xương khớp
• Phong tê thấp
• Cảm cúm, viêm xoang
• Rắn cắn, côn trùng cắn
• Nôn mửa, khó tiêu

Cách sử dụng Tam thất Nam

Bộ phận dùng

Mặc dù hầu hết các bộ phận của cây Tam thất Nam đều có thể sử dụng, nhưng củ là bộ phận được dùng phổ biến nhất.

Thu hái và chế biến

Củ Tam thất Nam thường được thu hoạch vào mùa đông xuân. Sau khi thu hoạch, củ được rửa sạch, phơi hoặc sấy khô để loại bỏ nước.

Cách dùng

Tam thất Nam có thể dùng ở dạng thuốc sắc hoặc tán bột:

• Thuốc sắc: Dùng tối đa 12g/ngày.
• Bột: Dùng tối đa 6-10g/ngày.

Bài thuốc chữa bệnh từ Tam thất Nam

Dưới đây là một số bài thuốc dân gian sử dụng Tam thất Nam:

Tăng cường sức khỏe cho phụ nữ sau sinh

• Bài thuốc 1: 2-3g củ Tam thất Nam khô, thái lát mỏng, nấu nước uống 2-3 lần/tuần.
• Bài thuốc 2: 12g Tam thất Nam, 40g Sâm bố chính, 25g Kê huyết đằng, 12g Hương phụ. Tán bột mịn, uống 15g/ngày.
• Bài thuốc 3: Pha 1 thìa cà phê bột Tam thất Nam với sữa và nước ấm, uống sau bữa ăn.

Điều trị cao huyết áp

• Bài thuốc 1: Củ Tam thất Nam khô, tán bột mịn, uống 3-4g/ngày với nước ấm.
• Bài thuốc 2: Củ Tam thất Nam khô, thái lát, hãm trà uống hàng ngày.

Lưu ý khi sử dụng Tam thất Nam

Mặc dù Tam thất Nam là thảo dược lành tính, tuy nhiên để đảm bảo an toàn và hiệu quả, bạn nên:

• Tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc lương y trước khi sử dụng, đặc biệt là phụ nữ có thai, người đang dùng thuốc khác.
• Không lạm dụng Tam thất Nam, tuân thủ liều lượng được khuyến cáo.
• Chọn mua Tam thất Nam ở những cơ sở uy tín để đảm bảo chất lượng.

Lời kết

Tam thất Nam là một vị thuốc quý, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Sử dụng Tam thất Nam đúng cách sẽ giúp bạn cải thiện sức khỏe, phòng ngừa bệnh tật.