Bạn lấy cục nước đá bỏ vào ly nước. Lát sau phía ngoài thành ly có những giọt nước đọng. Tưởng cái ly bị nứt rạn nên nước bên trong rịn ra ngoài thì bạn lầm to. Nước đọng trên thành ly là do hơi nước trong không khí gặp lạnh nên tụ lại đó. Độ ẩm của không khí tùy thuộc vào lượng hơi nước trong không khí.
Trong không khí luôn luôn có nước ở thể hơi. Nhưng hơi ấy “loãng” quá nên ta không thấy được. Chỉ khi nó tụ lại, hay nói cách khác, khi mật độ hơi nước đậm đặc thì ta mới nhìn thấy. Không khí trong bất cứ vùng nào trên trái đất, bất kể mùa nào – kể cả ở sa mạc – cũng đều “ẩm” ở mức độ nào đó. Độ ẩm ở các vùng không giống nhau đã đành mà ngay trong một vùng, độ ẩm cũng không giống nhau trong từng mùa, thậm chí trong từng ngày. Có hai thuật ngữ để nói về độ ẩm là “độ ẩm tuyệt đối” và “độ ẩm tương đối”.
Ẩm tuyệt đối là lượng hơi nước trong một thể tích không khí, nghĩa là có nhiều phân tử nước trong một centimét khối. Lối nói: có x phân tử nước khối trong một centimét khối không khí thì nghe có vẻ khoa học lắm, nhưng về mặt thực tiễn nghe nó ngớ ngẩn lắm. Chẳng hạn, nếu bạn hỏi khí hậu có dễ chịu không, bạn được trả lời là “có x phân tử nước trong một centimét không khí” thì nếu bạn không bực mình cũng phải phì cười. Bởi vì câu trả lời đó không giúp bạn biết không khí ẩm hay khô. Độ ẩm của thân thể bạn dễ bốc hơi bao nhiêu bạn càng cảm thấy dễ chịu bấy nhiêu.
Và khả năng bốc hơi nhiều, ít, nhanh, chậm của không khí tùy thuộc vào nhiệt độ chớ lối nói “ẩm tuyệt đối” chẳng cho ta biết gì về khả năng bốc hơi của thân thể ta, nghĩa là khí hậu dễ chịu hay khó chịu. “Ẩm tương đối” được diễn tả bằng lối nói phần trăm.
Một trăm phần trăm có nghĩa là không khí đầy hơi nước đến mức “bão hòa”. Vào những ngày nóng bức, khi nói ẩm tương đối là 90% có nghĩa là trong không khí có độ ẩm cao kinh khủng, và ngày đó là ngày rất khó chịu.
